any thing is done

ex or ē (ex always before vowels, and elsewh. more freq. than e; e. g. in Cic. Rep. e occurs 19 times, but ex 61 times, before consonants—but no rule can be given for the usage; cf., e. g., ex and e together:

qui ex corporum vinculis tamquam e carcere evolaverunt,

Cic. Rep. 6, 14. But certain expressions have almost constantly the same form, as ex parte, ex sententia, ex senatus consulto, ex lege, ex tempore, etc.; but e regione, e re nata, e vestigio, e medio, and e republica used adverbially; v. Neue, Formenl. 2, 756 sq.), praep. with abl. [kindr. with Gr. ek, ex], denotes out from the interior of a thing, in opposition to in (cf. ab and de init.), out of, from.

In space.

Prop.:

interea e portu nostra navis solvitur, Ubi portu exiimus, etc.,

Plaut. Bacch. 2, 3, 54:

quam (sphaeram) M. Marcelli avus captis Syracusis ex urbe locupletissima atque ornatissima sustulisset, cum aliud nihil ex tanta praeda domum suam deportavisset,

Cic. Rep. 1, 14:

influxit non tenuis quidam e Graecia rivulus in hanc urbem,

id. ib. 2, 19:

visam, ecquae advenerit In portum ex Epheso navis mercatoria,

Plaut. Bacch. 2, 3, 2; cf. id. ib. 3, 2, 5;

3, 6, 32 al.: magno de flumine malim quam ex hoc fonticulo tantundem sumere,

Hor. S. 1, 1, 56; cf.:

nec vos de paupere mensa Dona nec e puris spernite fictilibus,

Tib. 1, 1, 38:

clanculum ex aedibus me edidi foras,

Plaut. Most. 3, 2, 9; so freq. with verbs compounded with ex; also with verbs compounded with ab and de, v. abeo, abscedo, amoveo, aveho, etc.; decedo, deduco, defero, deicio, etc.—

In a downward direction, from, down from, from off:

ex spelunca saxum in crura ejus incidisse,

Cic. Fat. 3, 6; cf. Liv. 35, 21:

picis e caelo demissum flumen,

Lucr. 6, 257:

equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt,

Caes. B. G. 4, 2, 3; cf.:

cecidisse ex equo dicitur,

Cic. Clu. 62 fin.:

e curru trahitur,

id. Rep. 2, 41:

e curru desilit,

Ov. A. A. 1, 559 et saep., v. cado, decido, decurro, deduco, delabor, elabor, etc.—

In an upward direction, from, above:

collis paululum ex planitie editus,

Caes. B. G. 2, 8, 3:

globum terrae eminentem e mari,

Cic. Tusc. 1, 28;

and trop.: consilia erigendae ex tam gravi casu rei publicae,

Liv. 6, 2.—

Transf.

To indicate the country, and, in gen., the place from or out of which any person or thing comes, from:

ex Aethiopia est usque haec,

Ter. Eun. 3, 2, 18:

quod erat ex eodem municipio,

Cic. Clu. 17, 49; cf. id. ib. 5, 11.—Freq. without a verb:

Philocrates ex Alide,

Plaut. Capt. 3, 2, 10:

ex Aethiopia ancillula,

Ter. Eun. 1, 2, 85 Ruhnk.:

negotiator ex Africa,

Cic. Verr. 2, 1, 5:

Epicurei e Graecia,

id. N. D. 1, 21, 58:

Q. Junius ex Hispania quidam,

Caes. B. G. 5, 27:

ex India elephanti,

Liv. 35, 32:

civis Romanus e conventu Panhormitano,

Cic. Verr. 2, 5, 54 Zumpt; cf. id. ib. 2, 5, 59 fin.:

meretrix e proxumo,

Plaut. As. 1, 1, 38; cf. id. Aul. 2, 4, 11:

puer ex aula (sc. regis barbari),

Hor. C. 1, 29, 7:

ex spelunca saxum,

Cic. Fat. 3, 6:

saxum ex capitolio,

Liv. 35, 21, 6:

ex equo cadere,

Cic. Clu. 32, 175; cf. id. Fat. 3, 6; Auct. B. Hisp. 15 et saep.—

To indicate the place from which any thing is done or takes place, from, down from: ibi tum derepente ex alto in altum despexit mare, Enn. ap. Non. 518, 6 (for which:

a summo caelo despicere,

Ov. A. A. 2, 87; and:

de vertice montis despicere,

id. M. 11, 503); cf.:

T. Labienus... ex loco superiore conspicatus, etc.,

Caes. B. G. 2, 26, 4:

ex qua (villa) jam audieram fremitum clientium meorum,

Cic. Fam. 7, 18, 3:

ex hoc ipso loco permulta contra legem eam verba fecisti,

id. de Imp. Pomp. 17, 52; so id. ib. 8 fin.; cf.:

judices aut e plano aut e quaesitoris tribunali admonebat,

Suet. Tib. 33:

ex equo, ex prora, ex puppi pugnare,

Plin. 7, 56, 57, § 202 and 209; cf. Caes. B. G. 2, 27, 3:

ex vinculis causam dicere,

id. ib. 1, 4, 1; Liv. 29, 19.—Hence the adverbial expressions, ex adverso, ex diverso, ex contrario, e regione, ex parte, e vestigio, etc.; v. the words adversus, diversus, etc.—Also, ex itinere, during or on a journey, on the march, without halting, Cic. Fam. 3, 9; Sall. C. 34, 2; Liv. 35, 24; Caes. B. G. 2, 6, 1; 3, 21, 2; id. B. C. 1, 24, 4; Sall. J. 56, 3 al.; cf.

also: ex fuga,

during the flight, Caes. B. G. 6, 35, 6; id. B. C. 3, 95; 96 fin.; Sall. J. 54, 4 Kritz.; Liv. 6, 29; 28, 23 al.

In time.

From a certain point of time, i. e. immediately after, directly after, after (in this sense more freq. than ab):

Cotta ex consulatu est profectus in Galliam,

Cic. Brut. 92, 318; so,

ex consulatu,

Liv. 4, 31 Drak.; 40, 1 fin.; 22, 49; 27, 34; Vell. 2, 33, 1 al.:

ex praetura,

Cic. Leg. 1, 20, 53; id. Mur. 7, 15; Caes. B. C. 1, 22, 4; 1, 31, 2:

ex dictatura,

Liv. 10, 5 fin.:

ex eo magistratu,

Vell. 2, 31 et saep.; cf.:

Agrippa ex Asia (pro consule eam provinciam annuo imperio tenuerat) Moesiae praepositus est,

Tac. H. 3, 46 fin.:

statim e somno lavantur,

id. G. 22:

tanta repente vilitas annonae ex summa inopia et caritate rei frumentariae consecuta est,

Cic. de Imp. Pomp. 15, 44; cf. Liv. 21, 39:

ex aliquo graviore actu personam deponere,

Quint. 6, 2, 35:

mulier ex partu si, etc.,

Cels. 2, 8:

ex magnis rupibus nactus planitiem,

Caes. B. C. 1, 70, 3; cf.: ex maximo bello tantum otium totae insulae conciliavit, ut, etc., Nop. Timol. 3, 2; and:

ex magna desperatione tandem saluti redditus,

Just. 12, 10, 1 et saep.:

ex quo obses Romae fuit,

since he was a hostage in Rome, Liv. 40, 5 fin. —So the phrase, aliud ex alio, one thing after another:

me quotidie aliud ex alio impedit,

Cic. Fam. 9, 19 fin.; Cic. Leg. 1, 4, 14 (cf. also, alius, D.):

aliam rem ex alia cogitare,

Ter. Eun. 4, 2, 3:

alia ex aliis iniquiora postulando,

Liv. 4, 2.—So, too, diem ex die exspectabam, one day after another, from day to day, Cic. Att. 7, 26 fin.; cf.:

diem ex die ducere,

Caes. B. G. 1, 16, 5 (v. dies, I. A. b.).—

With names of office or calling, to denote one who has completed his term of office, or has relinquished his vocation. So in class. Lat. very dub.;

for the passage,

Caes. B. C. 1, 46, 4, belongs more correctly under III. B. It is, however, very common in post-class. Lat., esp. in inscriptions—ex consule, ex comite, ex duce, ex equite, ex praefecto, etc.— an ex-consul, etc. (for which, without good MS. authority, the nominatives exconsul, excomes, exdux, etc., are sometimes assumed, in analogy with proconsul, and subvillicus; cf. Schneid. Gram. 1, p. 562, note, and the authors there cited):

vir excelsus ex quaestore et ex consule Tribonianus,

Cod. Just. 1, 17, 2, § 9; cf.:

Pupienus et Balbinus, ambo ex consulibus,

Capitol. Gord. 22:

duo ante ipsam aram a Gallicano ex consulibus et Maecenate ex ducibus interempti sunt,

id. ib.:

mandabat Domitiano, ex comite largitionum, praefecto, ut, etc.,

Amm. 14, 7, 9:

Serenianus ex duce,

id. 14, 7, 7:

INLVSTRIS EX PRAEFECTO praeTORIO ET EX PRAEFECTO VRbis,

Inscr. Orell. 2355 al., v. Inscr. Orell. in Indice, p. 525.—

And of a period of life: quem si Constans Imperator olim ex adulto jamque maturum audiret, etc.,

i. e. who had outgrown the period of youth, and was now a man, Amm. 16, 7.—

From and after a given time, from... onward, from, since (cf. ab, II. A. 2.):

bonus volo jam ex hoc die esse,

Plaut. Pers. 4, 3, 10:

itaque ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,

Cic. Quint. 5 fin.:

nec vero usquam discedebam, nec a republica deiciebam oculos, ex eo die, quo, etc.,

id. Phil. 1, 1:

ex aeterno tempore,

id. Fin. 1, 6, 17:

ex hoc die,

id. Rep. 1, 16:

motum ex Metello consule civicum tractas,

from the consulship of Metellus, Hor. C. 2, 1, 1:

C. Pompeius Diogenes ex Kalendis Juliis cenaculum locat,

Petr. 38, 10; so usually in forms of hiring; cf. Garaton. Cic. Phil. 2, 39, 100:

ex ea die ad hanc diem,

Cic. Verr. 2, 1, 12 fin.:

memoria tenent, me ex Kalendis Januariis ad hanc horam invigilasse rei publicae,

id. Phil. 14, 7, 20.—Esp.: ex quo (sc. tempore), since: [p. 670] octavus annus est, ex quo, etc., Tac. Agr. 33; id. A. 14, 53:

sextus decimus dies agitur, ex quo,

id. H. 1, 29:

sextus mensis est, ex quo,

Curt. 10, 6, 9; Hor. Ep. 11, 5; so,

ex eo,

Tac. A. 12, 7; Suet. Caes. 22:

ex illo,

Ov. F. 5, 670; Stat. Silv. 1, 2, 81.—

Less freq. in specifying a future date (after which something is to be done), from, after:

Romae vereor ne ex Kal. Jan. magni tumultus sint,

Cic. Fam. 16, 9, 3:

hunc judicem ex Kal. Jan. non habemus... ex Kal. Jan. non judicabunt,

id. Verr. 1, 10:

ex Idibus Mart.... ex Idibus Mai.,

id. Att. 5, 21, 9.

In other relations, and in gen. where a going out or forth, a coming or springing out of any thing is conceivable.

With verbs of taking out, or, in gen., of taking, receiving, deriving (both physically and mentally; so of perceiving, comprehending, inquiring, learning, hoping, etc.), away from, from, out of, of:

solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vita tollunt,

Cic. Lael. 13, 47:

ex omni populo deligendi potestas,

id. Agr. 2, 9, 23:

agro ex hoste capto,

Liv. 41, 14, 3:

cui cum liceret majores ex otio fructus capere,

Cic. Rep. 1, 4:

ex populo Romano bona accipere,

Sall. J. 102:

majorem laetitiam ex desiderio bonorum percepimus, quam ex laetitia improborum dolorem,

Cic. Rep. 1, 4:

quaesierat ex me Scipio,

id. ib. 1, 13:

ex te requirunt,

id. ib. 2, 38:

de quo studeo ex te audire, quid sentias,

id. ib. 1, 11 fin.; 1, 30; 1, 46; 2, 38; cf.:

intellexi ex tuis litteris te ex Turannio audisse, etc.,

id. Att. 6, 9, 3:

ex eo cum ab ineunte ejus aetate bene speravissem,

id. Fam. 13, 16 et saep.; cf.:

ex aliqua re aliquid nominare,

id. N. D. 2, 20, 51:

vocare,

Tac. G. 2, 4; cf. id. ib. 4, 55; Sall. J. 5, 4.—

In specifying a multitude from which something is taken, or of which it forms a part, out of, of:

qui ex civitate in senatum, ex senatu in hoc consilium delecti estis,

Cic. Rosc. Am. 3 fin.:

e vectoribus sorte ductus,

id. Rep. 1, 34:

ecquis est ex tanto populo, qui? etc.,

id. Rab. Post. 17:

homo ex numero disertorum postulabat, ut, etc.,

id. de Or. 1, 37, 168: Q. Fulgentius, ex primo hastato (sc. ordine) legionis XIV., i. e. a soldier of the first division of hastati of the 14 th legion, Caes. B. C. 1, 46;

v. hastatus: e barbaris ipsis nulli erant maritimi,

Cic. Rep. 2, 4:

unus ex illis decemviris,

id. ib. 2, 37:

ex omnibus seculis vix tria aut quatuor nominantur paria amicorum,

id. Lael. 4, 15:

aliquis ex vobis,

id. Cael. 3, 7; id. Fam. 13, 1 fin.: id enim ei ex ovo videbatur aurum declarasse;

reliquum, argentum,

this of the egg, id. Div. 2, 65:

quo e collegio (sc. decemvirorum),

id. Rep. 2, 36:

virgines ex sacerdotio Vestae,

Flor. 1, 13, 12:

alia ex hoc quaestu,

Ter. Hec. 5, 1, 29 Ruhnk.; cf.:

fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

Cic. Mur. 36; Ov. Am. 2, 5, 54; Sen. Ben. 3, 9; id. Ep. 52, 3:

qui sibi detulerat ex latronibus suis principatum,

Cic. Phil. 2, 3:

est tibi ex his, qui assunt, bella copia,

id. Rep. 2, 40:

Batavi non multum ex ripa, sed insulam Rheni amnis colunt,

Tac. G. 29:

acerrimum autem ex omnibus nostris sensibus esse sensum videndi,

Cic. de Or. 2, 87, 357:

ex tribus istis modis rerum publicarum velim scire quod optimum judices,

id. Rep. 1, 30; cf. id. ib. 1, 35 et saep.—

Sometimes a circumlocution for the subject. gen., of (cf. de):

has (turres) altitudo puppium ex barbaris navibus superabat,

Caes. B. G. 3, 14, 4:

album ex ovo cum rosa mixtum,

Cels. 4, 20:

ex fraxino frondes, ex leguminibus paleae,

Col. 7, 3, 21 sq. —

To indicate the material of which any thing is made or consists, of:

fenestrae e viminibus factae,

Varr. R. R. 3, 9, 6; cf.:

statua ex aere facta,

Cic. Verr. 2, 2, 21; and:

ex eo auro buculam curasse faciendam,

id. Div. 1, 24:

substramen e palea,

Varr. R. R. 3, 10, 4:

pocula ex auro, vas vinarium ex una gemma pergrandi,

Cic. Verr. 2, 4, 27:

monilia e gemmis,

Suet. Calig. 56:

farina ex faba,

Cels. 5, 28:

potiones ex absinthio,

id. ib. et saep.:

Ennius (i. e. statua ejus) constitutus ex marmore,

Cic. Arch. 9 fin.; cf. id. Ac. 2, 31, 100:

(homo) qui ex animo constet et corpore caduco et infirmo,

id. N. D. 1, 35, 98:

natura concreta ex pluribus naturis,

id. ib. 3, 14; id. Rep. 1, 45; id. Ac. 1, 2, 6: cum Epicuro autem hoc est plus negotii, quod e duplici genere voluptatis conjunctus est, id. Fin. 2, 14, 44 et saep.—

To denote technically the material, out of, i. e. with which any thing to eat or drink, etc., is mixed or prepared (esp. freq. of medical preparations):

resinam ex melle Aegyptiam,

Plaut. Merc. 1, 2, 28:

quo pacto ex jure hesterno panem atrum vorent,

Ter. Eun. 5, 4, 17:

bibat jejunus ex aqua castoreum,

Cels. 3, 23:

aqua ex lauro decocta,

id. 4, 2; cf.:

farina tritici ex aceto cocta,

Plin. 22, 25, 57, § 120:

pullum hirundinis servatum ex sale,

Cels. 4, 4:

nuclei pinei ex melle, panis vel elota alica ex aqua mulsa (danda est),

id. 4, 7 et saep.—So of the mixing of colors or flavors:

bacae e viridi rubentes,

Plin. 15, 30, 39, § 127:

frutex ramosus, bacis e nigro rufis,

id. ib. §

132: id solum e rubro lacteum traditur,

id. 12, 14, 30, § 52:

e viridi pallens,

id. 37, 8, 33, § 110:

apes ex aureolo variae,

Col. 9, 3, 2:

sucus ex austero dulcis,

Plin. 13, 9, 18, § 62; 21, 8, 26, § 50:

ex dulci acre,

id. 11, 15, 15, § 39; cf.

trop.: erat totus ex fraude et mendacio factus,

Cic. Clu. 26.—

To indicate the cause or reason of any thing, from, through, by, by reason of, on account of:

cum esset ex aere alieno commota civitas,

Cic. Rep. 2, 33:

ex doctrina nobilis et clarus,

id. Rab. Post. 9, 23:

ex vulnere aeger,

id. Rep. 2, 21; cf.:

ex renibus laborare,

id. Tusc. 2, 25:

ex gravitate loci vulgari morbos,

Liv. 25, 26:

ex vino vacillantes, hesterna ex potatione oscitantes,

Quint. 8, 33, 66:

gravida e Pamphilo est,

Ter. And. 1, 3, 11:

credon' tibi hoc, nunc peperisse hanc e Pamphilo?

id. ib. 3, 2, 17:

ex se nati,

Cic. Rep. 1, 35:

ex quodam conceptus,

id. ib. 2, 21:

ex nimia potentia principum oritur interitus principum,

id. ib. 1, 44:

ex hac maxima libertate tyrannis gignitur,

id. ib. et saep.:

ex te duplex nos afficit sollicitudo,

Cic. Brut. 97, 332; cf.:

quoniam tum ex me doluisti, nunc ut duplicetur tuum ex me gaudium, praestabo,

id. Fam. 16, 21, 3:

in spem victoriae adductus ex opportunitate loci,

Sall. J. 48, 2:

veritus ex anni tempore et inopia aquae, ne siti conficeretur exercitus,

id. ib. 50, 1 et saep.:

ex Transalpinis gentibus triumphare,

Cic. Phil. 8, 6, 18; id. Off. 2, 8, 28; cf. id. Fam. 3, 10, 1:

gens Fabia saepe ex opulentissima Etrusca civitate victoriam tulit,

Liv. 2, 50:

ex tam propinquis stativis parum tuta frumentatio erat,

i. e. on account of the proximity of the two camps, Liv. 31, 36:

qua ex causa cum bellum Romanis Sabini intulissent,

Cic. Rep. 2, 7:

hic mihi (credo equidem ex hoc, quod eramus locuti) Africanus se ostendit,

id. ib. 6, 10:

quod ex eo sciri potest, quia, etc.,

id. Tusc. 1, 18 fin.; cf. id. Leg. 1, 15, 43:

causa... fuit ex eo, quod, etc.,

id. Phil. 6, 1:

ex eo fieri, ut, etc.,

id. Lael. 13, 46:

ex quo fit, ut, etc.,

id. Rep. 1, 43:

e quo efficitur, non ut, etc.,

id. Fin. 2, 5, 15 et saep.—Sometimes between two substantives without a verb:

non minor ex aqua postea quam ab hostibus clades,

Flor. 4, 10, 8:

ex nausea vomitus,

Cels. 4, 5:

ex hac clade atrox ira,

Liv. 2, 51, 6:

metus ex imperatore, contemptio ex barbaris,

Tac. A. 11, 20:

ex legato timor,

id. Agr. 16 et saep.—

In partic., to indicate that from which any thing derives its name, from, after, on account of:

cui postea Africano cognomen ex virtute fuit,

Sall. J. 5, 4; cf. Flor. 2, 6, 11:

cui (sc. Tarquinio) cognomen Superbo ex moribus datum,

id. 1, 7, 1:

nomen ex vitio positum,

Ov. F. 2, 601:

quarum ex disparibus motionibus magnum annum mathematici nominaverunt,

Cic. N. D. 2, 20; id. Leg. 1, 8; cf. id. Tusc. 4, 12; Plin. 11, 37, 45, § 123:

holosteon sine duritia est, herba ex adverso appellata a Graecis,

id. 27, 10, 65, § 91:

quam urbem e suo nomine Romam jussit nominari,

Cic. Rep. 2, 7:

e nomine (nominibus),

id. ib. 2, 20; Tac. A. 4, 55; id. G. 2; Just. 15, 4, 8; 20, 5, 9 et saep.—

To indicate a transition, i. e. a change, alteration, from one state or condition to another, from, out of:

si possum tranquillum facere ex irato mihi,

Plaut. Cist. 3, 21:

fierent juvenes subito ex infantibus parvis,

Lucr. 1, 186:

dii ex hominibus facti,

Cic. Rep. 2, 10:

ut exsistat ex rege dominus, ex optimatibus factio, ex populo turba et confusio,

id. ib. 1, 45:

nihil est tam miserabile quam ex beato miser,

id. Part. 17; cf.:

ex exsule consul,

id. Manil. 4, 46:

ex perpetuo annuum placuit, ex singulari duplex,

Flor. 1, 9, 2: tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti, Sall. J. 10:

ex alto sapore excitati,

Curt. 7, 11, 18.—

Ex (e) re, ex usu or ex injuria, to or for the advantage or injury of any one:

ex tua re non est, ut ego emoriar,

Plaut. Ps. 1, 3, 102; 104; cf. Ter. Phorm. 5, 7, 76: Cervius haec inter vicinus garrit aniles Ex re fabellas, i. e. fitting, suitable, pertinent (= pro commodo, quae cum re proposita conveniant), Hor. S. 2, 6, 78:

aliquid facere bene et e re publica,

for the good, the safety of the state, Cic. Phil. 10, 11, 25:

e (not ex) re publica,

id. ib. 3, 12, 30; 8, 4, 13; id. de Or. 2, 28, 124; id. Fam. 13, 8, 2; Liv. 23, 24; Suet. Caes. 19 et saep.:

exque re publica,

Cic. Phil. 3, 15, 38; 5, 13, 36:

non ex usu nostro est,

Plaut. Merc. 2, 3, 60; Ter. Hec. 4, 3, 10; Caes. B. G. 1, 30, 2; 1, 50 fin.; 5, 6 fin. al.; cf.:

ex utilitate,

Plin. Pan. 67, 4; Tac. A. 15, 43:

ex nullius injuria,

Liv. 45, 44, 11.—

To designate the measure or rule, according to, after, in conformity with which any thing is done:

(majores) primum jurare EX SVI ANIMI SENTENTIA quemque voluerunt,

Cic. Ac. 2, 47 fin. (cf. Beier, Cic. Off. 3, 29, 108, and the references):

ex omnium sententia constitutum est, etc.,

id. Clu. 63, 177; cf.:

ex senatus sententia,

id. Fam. 12, 4:

ex collegii sententia,

Liv. 4, 53:

ex amicorum sententia,

id. 40, 29:

ex consilii sententia,

id. 45, 29 et saep.; cf.

also: ex sententia, i. q. ex voluntate,

according to one's wish, Plaut. Capt. 2, 2, 96: Ter. Hec. 5, 4, 32; Cic. Fam. 12, 10, 2; id. Att. 5, 21 al.;

and, in a like sense: ex mea sententia,

Plaut. Men. 2, 2, 1; id. Merc. 2, 3, 36:

ex senatus consulto,

Cic. Rep. 3, 18; Sall. C. 42 fin.:

ex edicto, ex decreto,

Cic. Fam. 13, 56 fin.; id. Quint. 8, 30:

ex lege,

id. Div. in Caecil. 5, 19; id. Clu. 37, 103; id. Inv. 1, 38, 68: ex jure, Enn. ap. Gell. 20, 10, 4 (Ann. v. 276 ed. Vahl.); Varr. L. L. 6, § 64 Mull.; Cic. Mur. 12, 26; id. de Or. 1, 10, 41:

ex foedere,

Liv. 1, 23 et saep.:

hunccine erat aequum ex illius more, an illum ex hujus vivere?

Ter. Heaut. 1, 2, 29; so,

ex more,

Sall. J. 61, 3; Verg. A. 5, 244; 8, 186; Ov. M. 14, 156; 15, 593; Plin. Ep. 3, 18; Flor. 4, 2, 79 al.; cf.:

ex consuetudine,

Cic. Clu. 13, 38; Caes. B. G. 1, 52, 4; 4, 32, 1; Sall. J. 71, 4; Quint. 2, 7, 1 al.:

quod esse volunt e virtute, id est honeste vivere,

Cic. Fin. 2, 11, 34:

ex sua libidine moderantur,

Ter. Heaut. 2, 1, 4; cf. Sall. C. 8, 1:

ut magis ex animo rogare nihil possim,

Cic. Fam. 13, 8, 3:

eorum ex ingenio ingenium horum probant,

Plaut. Trin. 4, 3, 42; cf. Ter. Eun. 1, 2, 118; Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A.:

leges ex utilitate communi, non ex scriptione, quae in litteris est, interpretari,

Cic. Inv. 1, 38; cf. id. Lael. 6, 21:

nemo enim illum ex trunco corporis spectabat, sed ex artificio comico aestimabat,

id. Rosc. Com. 10, 28; cf. Sall. C. 10, 5; Caes. B. G. 3, 20, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2 al.:

ex tuis verbis meum futurum corium pulcrum praedicas,

Plaut. Ep. 5, 1, 19; cf. Cic. Fam. 7, 17; id. Att. 1, 3:

nunc quae scribo, scribo ex opinione hominum atque fama,

id. Fam. 12, 4 fin.:

scripsit Tiberio, non ut profugus aut supplex, sed ex memoria prioris fortunae,

Tac. A. 2, 63: quamquam haec quidem res non solum ex domestica est ratione;

attingit etiam bellicam,

Cic. Off. 1, 22, 76; cf. id. Quint. 11; 15 et saep.—E re rata, v. ratus.—

To form adverbial expressions, such as: ex aequo, ex commodo, ex contrario, ex composito, ex confesso, ex destinato, ex diverso, ex facili, etc., ex affluenti, ex continenti;

ex improviso, ex inopinato, etc., v. the words aequus, commodus, etc.

2, 791:

terris ex,

id. 6, 788:

quibus e sumus uniter apti,

id. 3, 839; 5, 949.—E joined with que:

que sacra quercu,

Verg. E. 7, 13.

In composition, ex (cf. dis) before vowels and h, and before c, p, q, t (exagito, exeo, exigo, exoro, exuro, exhaurio; excedo, expello, exquiro, extraho); ef (sometimes ec) before f (effero, effluo, effringo; also in good MSS. ecfero, ecfari, ecfodio), elsewhere e (eblandior, educo, egredior, eicio, eligo, emitto, enitor, evado, eveho). A few exceptions are found, viz., in ex: epoto and epotus as well as expotus, and escendo as well as exscensio; in e: exbibo as well as ebibo; exballisto, exbola; exdorsuo; exfututa as well as effutuo; exfibulo; exlex, etc. After ex in compounds s is [p. 671] often elided in MSS. and edd. Both forms are correct, but the best usage and analogy favor the retaining of the s; so, exsaevio, exsanguis, exscensio, exscindo, exscribo, exsculpo, exseco, exsecror, exsequiae, exsequor, exsero, exsicco, exsilio, exsilium, exsisto, exsolvo, exsomnis, exsorbeo, exsors, exspecto, exspes, exspiro, exspolio, exspuo, exsterno, exstimulo, exstinguo, exstirpo, exsto, exstruo, exsudo, exsugo, exsul, exsulto, exsupero, exsurgo, exsuscito, and some others, with their derivv.; cf. Ribbeck, Prol. Verg. p. 445 sq. Only in escendere and escensio is the elision of x before s sustained by preponderant usage; cf. Neue, Formenl. 2, p. 766.—

Signification.

Primarily and most freq. of place, out or forth: exeo, elabor, educo, evado, etc.; and in an upward direction: emineo, effervesco, effero, erigo, exsurgo, exsulto, extollo, everto, etc.—Hence also, trop., out of ( a former nature), as in effeminare, qs. to change out of his own nature into that of a woman: effero, are, to render wild; thus ex comes to denote privation or negation, Engl. un-: exanimare, excusare, enodare, exonerare, effrenare, egelidus, I., elinguis, elumbis, etc.—

Throughout, to the end: effervesco, effero, elugeo; so in the neuter verbs which in composition (esp. since the Aug. per.) become active: egredior, enavigo, eno, enitor, excedo, etc.—Hence, thoroughly, utterly, completely: elaudare, emori, enecare, evastare, evincere (but eminari and eminatio are false readings for minari and minatio; q. v.); and hence a simple enhancing of the principal idea: edurus, efferus, elamentabilis, egelidus, exacerbo, exaugeo, excolo, edisco, elaboro, etc. In many compounds, however, of post - Aug. and especially of post-class. Latinity this force of ex is no longer distinct; so in appellations of color: exalbidus, exaluminatus, etc.; so in exabusus, exambire, exancillatus, etc. Vid. Hand Turs. II. Pp. 613-662.

dē, adv.: of place, down, only in the phrase susque deque, q. v.

dē, prep. [perh. for ded; cf. Oscan dat, old abl. of pronom. stem da; cf. also Lith. praep. da, as far as; and the suffixes, old case-forms, -dam, -dem, -dum, -do, with the locative -de; v. Ribbeck, Beitr. z. L. v. d. Lat. Part. p. 4 sq.] (with abl., denotes the going out, departure, removal, or separating of an object from any fixed point. Accordingly, it occupies a middle place between ab, away from, which denotes a mere external departure, and ex, out of, which signifies from the interior of a thing. Hence verbs compounded with de are constr. not only with de, but quite as freq. with ab and ex; and, on the other hand, those compounded with ab and ex often have the terminus a quo indicated by de), from, away from, down from, out of, etc.

In space, lit. and trop. with verbs of motion: animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 216 Vahl.):

aliquo quom jam sucus de corpore cessit,

Lucr. 3, 224:

(quod Ariovistus) de altera parte agri Sequanos decedere juberet,

to depart, withdraw from, Caes. B. G. 1, 31, 10; cf.:

civitati persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent,

id. ib. 1, 2:

decedere de provincia,

Cic. Verr. 2, 2, 20, § 49 ( = ex provincia, id. ib. 2, 2, 65, §

147): de vita decedere,

Cic. Rab. Perd. 11:

exire de vita,

id. Lael. 4, 15 (cf.:

excedere e vita,

id. ib. 3, 12):

de triclinio, de cubiculo exire,

id. de Or. 2, 65 fin.:

hamum de cubiculo ut e navicula jacere,

Plin. Ep. 9, 7, 4:

de castris procedere,

Sall. C. 61, 8 et saep.:

brassica de capite et de oculis omnia (mala) deducet,

Cato R. R. 157, 6:

de digito anulum detraho,

Ter. Heaut. 4, 1, 38; cf.:

de matris complexu aliquem avellere atque abstrahere,

Cic. Font. 17:

nomen suum de tabula sustulit,

id. Sest. 33, 72:

ferrum de manibus extorsimus,

id. Cat. 2, 1, 2:

juris utilitas vel a peritis vel de libris depromi potest,

id. de Or. 1, 59, 252 et saep.:

... decido de lecto praeceps,

Plaut. Casin. 5, 2, 50:

de muro se deicere,

Caes. B. C. 1, 18, 3:

de sella exsilire,

Cic. Verr. 2, 2, 30 fin.:

nec ex equo vel de muro, etc., hostem destinare,

Tert. adv. Jud. 9, p. 192:

de caelo aliquid demittere,

Lucr. 2, 1155; cf. Cato R. R. 14, 3 et saep.—

In gen., to indicate the person or place from which any thing is taken, etc., with verbs of taking away, depriving, demanding, requesting, inquiring, buying; as capere, sumere, emere, quaerere, discere, trahere, etc., and their compounds; cf.:

emere de aliquo,

Cato R. R. 1, 4:

aliquid mercari de aliquo,

Cic. Fl. 20 et saep.:

de aliquo quaerere, quid, etc.,

Cic. Att. 1, 14, 2:

saepe hoc audivi de patre,

id. de Or. 3, 33, 133; cf.:

de mausoleo exaudita vox est,

Suet. Ner. 46:

ut sibi liceret discere id de me,

Ter. Eun. 2, 2, 31;

so with petere, of place (class.): de vicino terra petita solo,

Ov. F. 4, 822;

so of persons (late Lat.): peto de te,

Dig. 36, 1, 57, § 2; Apul. M. 6, p. 179, 40.

To point out the place from which any thing is brought; and hence, trop., to indicate its origin, derivation, etc.: of, from: de circo astrologi, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58; so,

caupo de via Latina,

Cic. Clu. 59, 163:

nescio qui de circo maximo,

id. Mil. 24, 65:

declamator aliqui de ludo aut rabula de foro,

id. Or. 15, 47:

homo de schola atque a magistro... eruditus,

id. de Or. 2, 7, 28:

nautae de navi Alexandrina,

Suet. Aug. 98:

aliquis de ponte,

i. e. a beggar, Juv. 14, 134:

Libyca de rupe leones,

Ov. F. 2, 209:

nostro de rure corona,

Tib. 1, 1, 15:

Vaticano fragiles de monte patellas,

Juv. 6, 344 al.:

de summo loco Summoque genere eques,

Plaut. Capt. prol. 30; cf. id. Aul. prol. 28; id. Poen. 3, 1, 13:

genetrix Priami de gente vetusta,

Verg. A. 9, 284; cf. id. ib. 10, 350; Stat. S. 5, 3, 126:

de Numitore sati,

Ov. F. 5, 41:

de libris,

Cic. de Or. 1, 59, 252:

de Philocteta, id,

ib. 3, 35, 141 (cf.:

e Philocteta versus,

Quint. 3, 1, 14).

Transf., to indicate the quarter from which motion proceeds (cf. ab), from, and because motion is so often and naturally downwards, down from:

haec agebantur in conventu, palam, de sella ac de loco superiore,

Cic. Verr. 2, 4, 40; cf. ib. 2, 2, 38:

quem ad se vocari et de tribunali citari jussit,

id. ib. 2, 5, 7:

qui nihil ex occulto, nihil de insidiis, agendum putant,

Cic. Off. 1, 30, 109; cf.

de tergo plagas dare,

from behind, Plaut. Asin. 2, 2, 10; Just. 20, 5, 5:

de paupere mensa dona,

Tib. 1, 1, 37 et saep.—In jurid. Latin: de plano discutere, interloqui, cognoscere, etc., i. e. on level ground, not on the tribunal (cf. chamothen, opp. pro bêmatos, Dig. 27, 1, 13, § 10), Dig. 1, 4, 1; 1, 16, 9; 14. 3, 11 et saep.; so, de plano, off-hand, without formal consideration, Lucr. 1, 411;

v. planus.—And with pendeo, etc. (the motion in the eye transferred to the object): deque viri collo dulce pependit onus,

Ov. F. 2, 760:

lucerna de camera pendebat,

Petr. 30, 3; cf.:

et nova de gravido palmite gemma tumet,

Ov. F. 1, 152:

de qua pariens arbore nixa dea est,

leaning downwards against the tree, id. H. 21, 100.

In time.

Immediately following a given moment of time, after, directly after (very rare):

de concursu,

Lucr. 1, 384 (cf. Munro, ad loc.):

velim scire hodiene statim de auctione aut quo die venias,

Cic. Att. 12, 3:

non bonus somnus est de prandio,

Plaut. Most. 3, 2, 8:

de eorum verbis prosilui, etc.,

id. Trin. 1, 2, 178.—Hence, diem de die, from day to day, day after day, Liv. 5, 48:

cum is diem de die differret, dum, etc.,

id. 25, 25; cf.:

diem de die proferendo,

Just. 2, 15, 6: de die in diem, from day to day, daily (eccl. Lat.), Vulg. Psa. 60, 8; 2 Pet. 2, 8; Cypr. Ep. 3, 11.

De nocte, de vigilia, etc., to designate an act which begins or takes its origin from the night-time, Engl. during or in the course of the night, at night, by night, etc.: De. Rus cras cum filio Cum primo lucu ibo hinc. Mi. Imo de nocte censeo, to-night rather, Ter. Ad. 5, 3, 55: in comitium Milo de nocte venit, in the night (cf. shortly before, Milo media nocte in campum venit), Cic. Att. 4, 3, 4; cf. id. Mur. 33, 69:

vigilas tu de nocte,

id. ib. 9, 22; cf.:

de nocte evigilabat,

Suet. Vesp. 21:

ut jugulent homines, surgunt de nocte latrones,

at night, Hor. Ep. 1, 2, 32;

and Hannibal surgere de nocte solitus, Frontin Strat. 4, 3, 7 et saep.: ut de nocte multa impigreque exsurrexi,

late in the night, Plaut. Rud. 4, 2, 10; so,

multa de nocte,

Cic. Sest. 35, 75; id. Att. 7, 4 fin. (for which multa nocte, id. Q. Fr. 2, 9); cf.

also: si de multa nocte (al. de nocte) vigilassent,

id. Att. 2, 15, 2:

Caesar mittit complures equitum turmas eo de media nocte,

Caes. B. G. 7, 45; 7, 88; so,

media de nocte,

at midnight, Suet. Calig. 26; Hor. Ep. 1, 18, 91:

Caesar de tertia vigilia e castris profectus,

in the third night-watch, Caes. B. G. 1, 12:

de tertia vigilia,

id. ib. 1, 21; Liv. 9, 44 Drak.; 40, 4 al.; cf.:

de quarta vigilia,

Caes. B. G. 1, 21, 3 al.; v. vigilia. —As in this manner de nocte became adverbially = nocte, so de die was sometimes used for die or per diem:

de die potare,

by day, in the daytime, Plaut. Asin. 4, 2, 16:

epulari de die,

Liv. 23, 8; Ter. Ad. 5, 9, 8; Catull. 47, 6; Suet. Calig. 37; id. Domit. 21; cf.:

bibulus media de luce Falerni,

Hor. Ep. 1, 14, 34;

and in a lusus verbb. with in diem,

Cic. Phil. 2, 34 fin. —Less freq., de mense:

navigare de mense Decembri,

in December, Cic. Q. Fr. 2, 1 fin. —And once de tempore for tempore: ipse de tempore coenavit, Auct. B. Hisp. 33, 5.

In other relations, implying separation, departure from, etc.

To designate the whole, from which a part is taken, or of which a part is separately regarded, etc., from among, out of, from:

hominem certum misi de comitibus meis,

Cic. Att. 8, 1, 2:

gladio percussus ab uno de illis,

id. Mil. 24, 65:

si quis de nostris hominibus,

id. Flacc. 4:

quemvis de iis qui essent idonei,

id. Div. in Caecil. 4 fin.:

de tribus et decem fundis tres nobilissimi fundi,

id. Rosc. Am. 35, 99 et saep.:

accusator de plebe,

id. Brut. 34, 131:

pulsare minimum de plebe Quiritem,

Ov. Am. 1, 7, 29; cf. Liv. 7, 17:

malus poëta de populo,

Cic. Arch. 10, 25 et saep.:

partem solido demere de die,

Hor. Od. 1, 1, 20:

quantum de vita perdiderit,

Petr. 26:

praeteriine tuas de tot caelestibus aras,

Ov. Her. 21, 179; Juv. 1, 138. —

Sometimes de with abl. takes the place of the gen. partit. or gen. obj. In the best writers this occurs mainly

to avoid ambiguity where genitives would be multiplied:

ne expers partis esset de nostris bonis,

Ter. Heaut. 4, 1, 39:

ut aliquem partem de istius impudentia reticere possim,

Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32;

for greater precision:

si quae sunt de eodem genere,

id. Tusc. 4, 7, 16:

persona de mimo,

id. Phil. 2, 27, 65;

in the poets, metri gratiā:

aliquid de more vetusto,

Ov. F. 6, 309; Grat. Cyneg. 17:

laudes de Caesare,

Ov. Pont. 4, 13, 23:

cetera de genere hoc,

Hor. Sat. 1, 1, 13; Lucr. 4, 746. This circumlocution was freq. [p. 514] in comic writers and in vulgar lang., and became more common in the declining periods of the lang., so that in the Romance tongues de, di, etc., with a case represent the earlier genitive (so, conscius, conscientia, meminisse, mentionem facere, recordari, etc., de aliqua re for alicujus rei, v. h. vv.).

To indicate the property from which the costs of any thing are taken:

obsonat, potat, olet unguenta de meo,

Ter. Ad. 1, 2, 37; so,

de tuo,

Plaut. Bac. 1, 1, 65:

de suo,

Cic. Att. 16, 16, A, 5; Suet. Caes. 19:

de nostro,

Plaut. Truc. 1, 2, 11:

de vestro,

Liv. 6, 15, 10; cf.:

de vestris,

Ov. F. 3, 828:

de alieno,

Liv. 3, 1, 3; Just. 36, 3 fin.:

de publico,

Cic. Verr. 2, 3, 44; Liv. 1, 20; 2, 16; 4, 60. For de tuo, once de te:

de te largitor puer,

Ter. Ad. 5, 8, 17.—Also in a trop. sense:

ad tua praecepta de meo nihil his novum apposivi,

Plaut. Mil. 3, 3, 31; cf. id. Men. 1. 2, 40; Cic. Fam. 4, 3; Plin. Ep. 4, 13, 8.— Poet., to denote that out of which, or by which, one pays a penalty or suffers punishment:

has vestro de sanguine poenas datis,

Luc. 4, 805; cf.:

cum de visceribus tuis satisfacturus sis quibus debes,

Cic. Q. Frat. 1, 3, 7.

To designate the material of which any thing is made, of, out of, from:

niveo factum de marmore signum,

Ov. M. 14, 313; cf. Verg. G. 3, 13:

verno de flore corona,

Tib. 2, 1, 59:

sucus de quinquefolio,

Plin. 26, 4, 11:

cinis de fico,

Pall. 1, 35, 3 et saep.:

de templo carcerem fleri,

Cic. Phil. 5, 7; cf. Flor. 2, 6, 32:

captivum de rege facturi,

Just. 7, 2, 11; cf.:

inque deum de bove versus erat,

Ov. F. 5, 616 et saep.:

fles de rhetore consul,

Juv. 7, 197.—Cf. trop. by means of:

de eodem oleo et opera exaravi nescio quid ad te,

Cic. Att. 13, 38.—Prov.:

de nihilo nihilum,

Pers. 3, 84; cf. Lucr. 1, 157 sq.

In mental operations, to indicate the subject-matter or theme on which any mental act (thinking, considering, advising, determining, etc.; discoursing, informing, exhorting, deciding, disputing, doubting, etc.) is founded; of, about, concerning, Gr. peri:

cogitare de aliqua re, etc. (the most common signification): multa narrare de Laelio,

Cic. Lael. 1, 1:

dubitare de re,

id. Fam. 3, 10, 15:

de suo adventu docere,

Suet. Caes. 9:

de moribus admonere,

Sall. Cat. 5, 9 et saep.—With this, too, is connected its use,

To indicate the producing cause or reason, for, on account of, because of:

nam id nisi gravi de causa non fecisset,

Cic. Att. 7, 7, 3; cf. id. de Or. 1, 41, 186; Cael ap. Cic. Fam. 8, 15; Cic. Att. 11, 3:

de quo nomine ad arbitrum adiisti, de eo ad judicium venisti,

id. Rosc. Com. 4, 12:

flebat uterque non de suo supplicio, sed pater de filii morte, de patris filius,

id. Verr. 2, 1, 30, § 76:

de labore pectus tundit,

with pain, Plaut. Casin. 2, 6, 63:

incessit passu de vulnere tardo,

Ov. M. 10, 49:

humus fervet de corpore,

id. ib. 7, 560:

facilius de odio creditur,

Tac. H. 1, 34:

quod erat de me feliciter Ilia mater,

through me, Ov. F. 3, 233 et saep.

To indicate the thing with reference to which any thing is done, with respect to, concerning:

de istac re in oculum utrumvis conquiescito,

Plaut. Ps. 1, 1, 121: nil peccat de savio, Caec. ap. Gell. 2, 23, 11 (v. 161 Ribbeck):

credere de numero militum,

Cic. Att. 9, 1, 2:

de numero dierum fidem servare,

Caes. B. G. 6, 36; Sall. C. 50, 3:

de ceteris senatui curae fore,

id. Jug. 26, 1:

concessum ab nobilitate de consule plebeio,

Liv. 6, 42:

solem de virgine rapta consule,

Ov. F. 4, 581 et saep.—Ellipt.:

de argento somnium,

as for the money, Ter. Ad. 2, 1, 50 (for which id. Heaut. 4, 2, 4: quod de argento sperem, nihil est): Varr. R. R. 1, 59, 1:

de Dionysio sum admiratus,

Cic. Att. 9, 12; id. Off. 1, 15, 47:

de me autem suscipe paullisper meas partes,

id. Fam. 3, 12, 2; Ter. Hec. 2, 1, 36 et saep.:

de Samnitibus triumphare,

concerning, over, Cic. Sen. 16, 55; cf. Hor. 4, 2, 88:

de Atheniensibus victoria,

Curt. 8, 1, 33.

To indicate the thing in conformity with which any thing is done, according to, after:

secundum: DE SENATVOS SENTENTIAD, S. C. de Bac.: fecisse dicas de mea sententia,

Plaut. Bac. 4, 9, 115; cf.:

de suorum propinquorum sententia atque auctoritate fecisse dicatur,

Cic. Cael. 29: de consilii sententia Mamertinis se frumentum non imperare pronunciat, id. Verr. 2, 5, 21 al.:

de ejus consilio velle sese facere,

Ter. Ph. 3, 1, 17:

vix de mea voluntate concessum est,

Cic. Att. 4, 2, 4:

de exemplo meo ipse aedificato,

Plaut. Most. 3, 2, 86:

de more vetusto,

Verg. A. 11, 142; Ov. M. 7, 606:

de nomine,

id. ib. 1, 447:

patrioque vocat de nomine mensem,

id. F. 3, 77.

With adjectives to form adverbial expressions.

De integro, anew ( = ab integro, ex integro; cf.: iterum, rursus, denuo), indidemque eadem aeque oriuntur de integro, atque eodem occidunt, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll. (v. 92 Ribb.):

ratio de integro ineunda est mihi,

Ter. Heaut. 4, 2, 7; Cic. Verr. 2, 2, 56; id. Att. 13, 27; id. Fam. 12, 30, 2 et saep. (The combination de novo appears only in the contracted form denuo, v. h. v.).—

De improviso, unexpectedly:

ubi de improviso interventum est mulieri,

Ter. Heaut. 2, 3, 40; id. And. 2, 2, 23; id. Ad. 3, 3, 53; Caes. B. G. 2, 3; 5, 22; 5, 39 et saep.; Cic. Rosc. Am. 52, 151 et saep.—

De transverso, unexpectedly:

ecce autem de transverso L. Caesar ut veniam ad se rogat,

Cic. Att. 15, 4 fin.; Auct. Her. 4, 10, 14.

or pron. and its substantive; cf.

above multa de nocte, media de nocte, gravi de causa, etc.: qua de re,

Ter. Andr. 1, 2, 13; esp. in the judic. formula: qua de re agitur; cf. Varr. R. R. 2, 2, 6; Cic. Brut. 79 fin. Also freq. after a simple relative:

quo de,

Cic. Inv. 1, 28, 41; 54, 104; 2, 11, 37:

qua de,

id. ib. 2, 23, 70 et saep.

In composition the e becomes short before a vowel, as in dĕhisco, dĕhinc, dĕorsum, and coincides with it in the poets by synaeresis; cf.: dehinc, deinde, deinceps, deorsum; sometimes contraction takes place, as in debeo, debilis, dego, demo, from dehabeo, de-habilis, de-ago, de-emo.—

Signif.

Separation, departure, removal, taking away; off, away, down, out: decedo, demigro, demeto, depromo, descendo, devolvo, derivo, deflecto, etc.; and trop. dedico, denuntio; and in a downward direction, decido, decumbo, deprimo, demergo, delabor, defluo, demitto, desido, desideo, declivis, deculco, degredior, deicio, etc.—

Cessation, removal of the fundamental idea ( = un-, de-, dis-): dearmo, deartuo, decresco, dedisco, dedecoro, dedignor, dedoceo, denascor, denormo, desum, etc.; and hence direct negation, as in dedecet, deformis, demens, etc.—

With reference to the terminus of the action: defero, defigo, demitto, etc.; hence also trop., with reference to the extent of the action, to the uttermost, to exhaustion, through. out: debacchor, debello, dedolo, delino, delibuo, etc.: defatigo, delaboro, delasso, etc.; hence freq. a mere strengthening of the fundamental idea, = valde, thoroughly, much: demiror, demitigo, etc.—

Giving a bad sense to the verb: decipio, delinquo, deludo, derideo, detestor.—

Rarely, contraction from a broad into a narrow space, together: deligo, devincio. See also Hand Turs. II. p. 183-229.

auctor (incorrectly written autor or author), ōris, comm. [id.], he that brings about the existence of any object, or promotes the increase or prosperity of it, whether he first originates it, or by his efforts gives greater permanence or continuance to it; to be differently translated according to the object, creator, maker, author, inventor, producer, father, founder, teacher, composer, cause, voucher, supporter, leader, head, etc. (syn.: conditor, origo, consiliarius, lator, suasor, princeps, dux).

Lit.

Of persons, a progenitor, father, ancestor:

L. Brutus, praeclarus auctor nobilitatis tuae,

the founder, progenitor of your nobility, Cic. Tusc. 4, 1, 2:

generis,

Verg. A. 4, 365; so Ov. M. 4, 640, and Suet. Vit. 2:

tu sanguinis ultimus auctor,

Verg. A. 7, 49; so Ov. M. 12, 558, and 13, 142:

tantae propaginis,

id. F. 3, 157:

originis,

Suet. Ner. 1:

gentis,

id. Claud. 25:

auctores parentes animarum,

Vulg. Sap. 12, 6:

auctore ab illo ducit originem,

Hor. C. 3, 17, 5:

Sive neglectum genus et nepotes Respicis auctor,

id. ib. 1, 2, 36:

mihi Tantalus auctor,

Ov. M. 6, 172:

auctores saxa fretumque tui,

id. H. 10, 132:

Juppiter e terrā genitam mentitur, ut auctor Desinat inquiri,

id. M. 1, 615.—Of animals, Col. 6, 27, 1.—

Of buildings, etc., founder, builder:

Trojae Cynthius auctor,

Verg. G. 3, 36:

murorum Romulus auctor,

Prop. 5, 6, 43 ( augur, Müll.):

auctor posuisset in oris Moenia,

Ov. M. 15, 9:

porticus auctoris Livia nomen habet,

id. A. A. 1, 72:

amphitheatri,

Plin. 36, 15, 24, § 118:

omnia sub titulo tantum suo ac sine ullā pristini auctoris memoriā,

Suet. Dom. 5.—

Of works of art, a maker, artist:

statua auctoris incerti,

Plin. 34, 8, 19, § 93: apparuit summam artis securitatem auctori placaisse, id. praef. § 27.—

Transf.

In gen., the originator, executor, performer, doer, cause, occasion of other things (freq. interchanged with actor):

tametsi haud quaquam par gloriá sequitur scriptorem et auctorem rerum, tamen etc.,

Sall. C. 3, 2 Kritz (cf. without rerum: Suam quisque culpam auctores ad negotia transferunt, id. J. 1, 4):

praeclari facinoris,

Vell. 2, 120, 6:

facti,

Ov. M. 9, 206; Vell. 1, 8:

cum perquirerent auctorem facti,

Vulg. Jud. 6, 29:

optimi statūs auctor,

Suet. Aug. 28:

honoris,

Ov. M. 10, 214:

vitae,

Vulg. Act. 3, 15:

salutis,

ib. Heb. 2, 10:

fidei,

ib. ib. 12, 2:

funeris,

Ov. M. 10, 199:

necis,

id. ib. 8, 449;

9, 214: mortis,

id. ib. 8, 493:

vulneris,

id. ib. 5, 133;

8, 418: plagae,

id. ib. 3, 329:

seditionis sectae,

Vulg. Act. 24, 5.—Also, in gen., one from whom any thing proceeds or comes:

auctor in incerto est: jaculum de parte sinistrā Venit,

i. e. the sender, Ov. M. 12, 419; so,

teli,

id. ib. 8, 349:

muneris,

the giver, id. ib. 2, 88;

5, 657, 7, 157 al.: meritorum,

id. ib. 8, 108 al.—

An investigator:

non sordidus auctor Naturae verique,

Hor. C. 1, 28, 14.—And as imparting learning, a teacher:

quamquam in antiquissimā philosophiā Cratippo auctore versaris,

Cic. Off. 2, 2, 8:

dicendi gravissimus auctor et magister Plato,

id. Or. 3, 10:

divini humanique juris auctor celeberrimus,

Vell. 2, 26, 2:

Servius Sulpicius, juris civilis auctor,

Gell. 2, 10; Dig. 19, 1, 39; 40, 7, 36.—

The author of a writing, a writer:

ii quos nunc lectito auctores,

Cic. Att. 12, 18:

ingeniosus poëta et auctor valde bonus,

id. Mur. 14:

scripta auctori perniciosa suo,

Ov. Tr. 5, 1, 68:

Belli Alexandrini Africique et Hispaniensis incertus auctor est,

Suet. Caes. 56; id. Aug. 31:

sine auctore notissimi versus,

i. e. anonymous verses, id. ib. 70; so id. Calig. 8; id. Dom. 8 al.— Meton. of cause for effect, for a literary production, writing, work:

in evolvendis utriusque linguae auctoribus, etc.,

Suet. Aug. 89. —In partic., the author of historical works, an historian (with and without rerum):

ego cautius posthac historiam attingam, te audiente, quem rerum Romanarum auctorem laudare possum religiosissimum,

Cic. Brut. 11, 44; so,

Matrem Antoniam non apud auctores rerum, non diurnā actorum scripturā reperio ullo insigni officio functam,

Tac. A. 3, 3; 3, 30 (diff. from auctor rerum in II. A.):

Polybius bonus auctor in primis,

Cic. Off. 3, 32, 113; so Nep. Them. 10, 4; Liv. 4, 20; Tac. A. 5, 9; 14, 64 al.—With historiae (eccl. Lat.):

historiae congruit auctori,

Vulg. 2 Macc. 2, 31.—Hence, in gen., one that gives an account of something, a narrator, reporter, informant (orally or in writing):

sibi insidias fieri: se id certis auctoribus comperisse,

Cic. Att. 14, 8:

celeberrimos auctores habeo tantam victoribus irreverentiam fuisse, ut, etc.,

Tac. H. 3, 51:

criminis ficti auctor, i. e. nuntius,

Ov. M. 7, 824:

Non haec tibi nuntiat auctor Ambiguus,

id. ib. 11, 666; 12, 58; 12, 61; 12, 532.—Hence, auctorem esse, with acc. and inf., to relate, recount:

Auctores sunt ter novenis punctis interfici hominem,

Plin. 11, 21, 24, § 73:

Fabius Rustiçus auctor est scriptos esse ad Caecinam Tuscum codicillos,

Tac. A. 13, 20:

Auctor est Julius Marathus ante paucos quam nasceretur menses prodigium Romae factum (esse) publice, etc.,

Suet. Aug. 94 et saep.—

One by whose influence, advice, command, etc., any thing is done, the cause, occasion, contriver, instigator, counsellor, adviser, promoter; constr. sometimes with ut, acc. and inf., or gen. gerund.: quid mihi es auctor ( what do you counsel me?) huic ut mittam? Plaut. Ps. 1, 3, 2; 4, 7, 70; id. Poen. 1, 3, 1:

idne estis auctores mihi?

Ter. Ad. 5, 8, 16:

mihique ut absim, vehementer auctor est,

Cic. Att. 15, 5:

Gellium ipsis (philosophis) magno opere auctorem fuisse, ut controversiarum facerent modum,

id. Leg. 1, 20, 53:

ut propinqui de communi sententiā coërcerent, auctor fuit,

Suet. Tib. 35; id. Claud. 25; id. Calig. 15:

a me consilium petis, qui sim tibi auctor in Siciliāne subsidas, an proficiscare,

Cic. Fam. 6, 8: ego quidem tibi non sim auctor, si Pompeius Italiam reliquit, te quoque profugere, Att. ap. Cic. Att. 9, 10:

ne auctor armorum duxque deesset, Auct. B. G. 8, 47: auctor facinori non deerat,

Liv. 2, 54:

auctores Bibulo fuere tantundem pollicendi,

Suet. Caes. 19:

auctores restituendae tribuniciae potestatis,

id. ib. 5; so id. Dom. 8:

auctor singulis universisque conspirandi simul et ut... communem causam juvarent,

id. Galb. 10 al. —So freq. in the abl. absol.: me, te, eo auctore, at my, your, his instance, by my [p. 199] advice, command, etc.:

non me quidem Faciet auctore, hodie ut illum decipiat,

Plaut. Stich. 4, 2, 23:

an paenitebat flagiti, te auctore quod fecisset Adulescens?

Ter. Eun. 5, 6, 12:

quare omnes istos me auctore deridete atque contemnite,

Cic. de Or. 3, 14, 54:

quia calida fomenta non proderant, frigidis curari coactus auctore Antonio Musā,

Suet. Aug. 81; 96; id. Galb. 19; id. Vit. 2 al.: agis Carminibus grates et dis auctoribus horum, the promoters or authors of spells, Ov. M. 7, 148.—

Esp., in political lang., t. t.

Auctor legis.

One who proposes a law, a mover, proposer (very rare):

quarum legum auctor fuerat, earum suasorem se haud dubium ferebat,

Liv. 6, 36:

Quid desperatius, qui ne ementiendo quidem potueris auctorem adumbrare meliorem,

Cic. Dom. 30, 80.—

One who advises the proposal of a law, and exerts all his influence to have it passed, a supporter (stronger than suasor; cf. Suet. Tib. 27:

alium dicente, auctore eo Senatum se adīsse, verba mutare et pro auctore suasorem dicere coegit): isti rationi neque lator quisquam est inventus neque auctor umquam bonus,

Cic. Leg. 3, 15, 34:

cum ostenderem, si lex utilis plebi Romanae mihi videretur, auctorem me atque adjutorem futurum (esse),

id. Agr. 2, 5; id. Att. 1, 19:

quo auctore societatem cum Perseo junxerunt,

Liv. 45, 31; Suet. Oth. 8; id. Vesp. 11 al.—Sometimes in connection with suasor:

atque hujus deditionis ipse Postumius suasor et auctor fuit,

Cic. Off. 3, 30, 109:

Nisi quis retinet, idem suasor auctorque consilii ero,

Tac. H. 3, 2 al. —

Of a senate which accepts or adopts a proposition for a law, a confirmer, ratifier:

nunc cum loquar apud senatores populi Romani, legum et judiciorum et juris auctores,

Cic. Verr. 2, 5, 67.— Poet., in gen., a law-giver:

animum ad civilia vertet Jura suum, legesque feret justissimus auctor,

Ov. M. 15, 833;

and of one who establishes conditions of peace: leges captis justissimus auctor imposuit,

id. ib. 8, 101. —Hence, auctores fieri, to approve, accept, confirm a law:

cum de plebe consulem non accipiebat, patres ante auctores fieri coëgerit,

Cic. Brut. 14, 55:

Decreverunt ut, cum populus regem jussisset, id sic ratum esset, si patres auctores fierent,

Liv. 1, 17; 1, 22; 2, 54; 2, 56; 6, 42; 8, 12 al.—

Auctor consilii publici, he who has the chief voice in the senate, a leader:

hunc rei publicae rectorem et consilii publici auctorem esse habendum,

Cic. de Or. 1, 48, 211; 3, 17, 63. —Also absol.:

regem Ariobarzanem, cujus salutem a senatu te auctore, commendatam habebam,

by your influence, and the decree of the senate occasioned by it, Cic. Fam. 15, 4, 6; cf. Gron. ad Liv. 24, 43.—

One who is an exemplar, a model, pattern, type of any thing:

Caecilius, malus auctor Latinitatis,

Cic. Att. 7, 3, 10:

nec litterarum Graecarum, nec philosophiae jam ullum auctorem requiro,

id. Ac. 2, 2, 5; cf.

Wopk. Lect. Tull. p. 34: unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum,

i. e. who has done a similar thing, Cic. Verr. 2, 5, 26:

Cato omnium virtutum auctor,

id. Fin. 4, 16, 44 al. —

One that becomes security for something, a voucher, bail, surety, witness:

id ita esse ut credas, rem tibi auctorem dabo,

Plaut. Trin. 1, 2, 70:

auctorem rumorem habere,

Cic. Verr. 2, 3, 19: fama nuntiabat te esse in Syriā;

auctor erat nemo,

id. Fam. 12, 4:

non si mihi Juppiter auctor Spondeat,

Verg. A. 5, 17:

gravis quamvis magnae rei auctor,

Liv. 1, 16:

auctorem levem, nec satis fidum super tantā re Patres rati,

id. 5, 15 fin.:

urbs auspicato deis auctoribus in aeternum condita,

under the guaranty of the gods, id. 28, 28.—Also with acc. and inf.:

auctores sumus tutam ibi majestatem Romani nominis fore,

Liv. 2, 48.—

In judic. lang., t. t.

A seller, vender (inasmuch as he warrants the right of possession of the thing to be sold, and transfers it to the purchaser; sometimes the jurists make a distinction between auctor primus and auctor secundus; the former is the seller himself, the latter the bail or security whom the former brings, Dig. 21, 2, 4; cf.

Salmas. Mod. Usur. pp. 728 and 733): quod a malo auctore emīssent,

Cic. Verr. 2, 5, 22:

auctor fundi,

id. Caecin. 10; Dig. 19, 1, 52: Inpero (auctor ego sum), ut tu me quoivis castrandum loces, Plaut. Aul. 2, 2, 73 Wagn.; id. Ep. 3, 2, 21; id. Curc. 4, 2, 12.— Trop.:

auctor beneficii populi Romani,

Cic. Mur. 2.—

A guardian, trustee (of women and minors):

dos quam mulier nullo auctore dixisset,

Cic. Caecin. 25:

majores nostri nullam ne privatam quidem rem agere feminas sine auctore voluerunt,

Liv. 34, 2:

pupillus obligari tutori eo auctore non potest,

Dig. 26, 8, 5.—

In espousals, auctores are the witnesses of the marriage contract (parents, brothers, guardians, relatives, etc.):

nubit genero socrus, nullis auspicibus, nullis auctoribus,

Cic. Clu. 5.—

An agent, factor, spokesman, intercessor, champion:

praeclarus iste auctor suae civitatis,

Cic. Fl. 22:

(Plancius) princeps inter suos... maximarum societatum auctor, plurimarum magister,

id. Planc. 13, 22:

meae salutis,

id. Sest. 50, 107:

doloris sui, querelarum, etc.,

id. Fl. 22 fin.

Lat. auctor is also used as fem.:

eas aves, quibus auctoribus etc.,

Cic. Div. 1, 15, 27:

Et hostes aderant et (Theoxena) auctor mortis instabat,

Liv. 40, 4, 15:

auctor ego (Juno) audendi,

Verg. A. 12, 159; Ov. M. 8, 108; id. F. 5, 192; 6, 709; id. H. 14, 110; 15, 3; Sen. Med. 968; cf. Paul. ex Fest. p. 29 Müll. The distinction which the grammarians, Serv. ad Verg. A. 12, 159, Prob. p. 1452 sq. P., and others make between auctor fem. and auctrix, that auctrix would refer more to the lit. signif. of the verb, augeo, while auctor fem. has more direct relation to the prevailing signif. of its noun, auctoritas, is unfounded.

prŏbo, āvi, ātum, āre, v. a. [1. probus].

To try, test, examine, inspect, judge of any thing in respect of its goodness, fitness, etc. (rare in class. Lat.; not in Cic. or Cæs.; in eccl. Lat. very freq.).

Lit.:

militem neque a moribus neque a fortunā probabat, sed tantum a viribus,

Suet. Caes. 65:

tus probatur candore, etc.,

Plin. 12, 14, 32, § 65:

mucronem cultri ad buccam,

Petr. 70:

terram amaram sive macram,

Plin. 17, 5, 3, § 33:

denarios,

id. 33, 9, 46, § 132:

pecuniam,

Dig. 46, 3, 39; cf.:

sicut probavi ipse,

have learned, proved by experience, Pall. 12, 7, 22:

aurum per ignem probatur,

Vulg. 1 Pet. 1, 7:

juga boum,

id. Luc. 14, 19.—

Trop.:

tuo ex ingenio mores alienos probas,

judge of, Plaut. Pers. 2, 2, 30; id. Trin. 4, 3, 42:

amicitias utilitate,

Ov. P. 2, 3, 8.— So, to test, try, prove, examine the mind or heart:

ipsi vos probate,

Vulg. 2 Cor. 13, 5; cf. id. Zach. 13, 9; id. Psa. 138, 1 et saep.—

To esteem as good, serviceable, fit, just, etc.; to be satisfied with, to approve a thing (class.; cf.

comprobare): quis est, qui non probet, qui non laudet?

Cic. Mil. 28, 77:

istam rationem laudo vehementer et probo,

id. Fam. 7, 1, 5: Cato ea sentit, quae non probantur in vulgus, id. Par. prooem.; id. Fin. 2, 1, 1:

Asia picem Idaeam maxime probat,

Plin. 14, 20, 25, § 128.—With objectclause:

Caesar maxime probat coactis navibus mare transire et Pompeium sequi,

Caes. B. C. 1, 29.—

In partic. (mil. t. t.), to approve for military service, to recruit, enlist: quo (die) primum probati sunt, Traj. ap. Plin. Ep. 10, 30, 2.—

To declare any thing well done, to express approbation of, to approve a thing:

laudant fabrum atque aedes probant,

Plaut. Most. 1, 2, 20:

domum,

Cic. Fam. 5, 6, 3:

villam,

Liv. 4, 22:

petentibus, ut ad opera probanda, anni et sex mensium tempus prorogaretur,

id. 45, 15:

plausu probatae puellae,

Juv. 11, 164.—

To approve a person, to recognize as fit or worthy:

ad unum Vercingetorigem probant imperatorem,

Caes. B. G. 7, 63, 6:

quā impudentiā est, eumne testem improbabit quem judicem probarit?

Cic. Rosc. Com. 15, 45.—

To represent or show a thing to be good, serviceable, fit, right, etc., to make acceptable, to recommend; and: aliquid alicui, to convince one of any thing:

quos (libros), ut spero, tibi valde probabo,

Cic. Att. 4, 14, 1:

officium meum P. Servilio,

id. Verr. 2, 4, 38, § 82:

causam alicui,

id. Quint. 30, 92:

nostrum officium ac diligentiam,

id. Div. in Caecil. 22, 72:

factum suum alicui,

id. Att. 16, 7, 4:

omnia facta dictaque mea sanctissimis moribus tuis,

Plin. Ep. 10, 3 (20), 3.—With de:

quibus de meo celeri reditu non probabam,

Cic. Att. 16, 7, 4: se alicui, to make one's self acceptable:

(Epicurus) multis se probavit,

id. Fin. 2, 25, 81:

quā in legatione (Ligarius) et civibus et sociis ita se probavit, ut, etc.,

id. Lig. 1, 2.— Pass.:

mihi egregie probata est oratio tua,

has pleased, Cic. Tusc. 4, 4, 8.—

In partic., to make a thing credible, to show, prove, demonstrate:

crimen,

Cic. Fl. 37, 93:

his ego judicibus non probabo, C. Verrem contra leges pecunias cepisse?

id. Verr. 2, 1, 4, § 10:

causam paucis verbis,

id. Balb. 21, 49:

se memorem probare,

grateful, id. Fam. 10, 24, 1:

perfacile factu esse illis probat, conata perficere,

Caes. B. G. 1, 3:

hoc difficile est probatu,

Cic. Tusc. 5, 1, 1:

et patrio pater esse metu probor,

my paternal fear shows that I am your father, Ov. M. 2, 91:

sicut Thrasvmachi probat exitus,

Juv. 7, 204.—With se: malo praesens observantiā, indulgentiā, assiduitate memorem me tibi probare, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1.—

To represent, pass off a person for another:

loquebantur suppositum in ejus locum, quem pro illo probare velles,

Cic. Verr. 2, 5, 30, § 78:

quod tu istis lacrumis te probare postulas, Non pluris refert quam, etc.,

Plaut. Ps. 1, 1, 101.—So absol.: forma et aetas ipsast, facile ut pro eunucho probes, pass for one, Ter. Eun. 2, 3, 84.—Hence, prŏbātus, a, um, P. a.

Tried, tested, proved, of approved goodness, good, excellent (syn. spectatus).

Of persons:

ceterarum homines artium spectati et probati,

Cic. de Or. 1, 27, 124:

ingeniosos et opulentos, et aetatis spatio probatos,

id. Top. 19, 73:

operum probatissimi artifices,

Col. 11, 1, 6:

probatissima femina,

most excellent, Cic. Caecin. 4, 10.—

Of things:

argentum,

Plaut. Pers. 4, 6, 1:

probata experimento cultura,

Quint. 10, 2, 2:

boleti probatissimi,

Plin. 16, 5, 11, § 31:

probatissima palma,

id. 23, 5, 52, § 98:

probatissima statua,

id. 34, 8, 19, § 53: probata et exspectata adulescentia, Lucil. ap. Non. 437, 13:

moneta,

Vulg. Gen. 23, 16.—

Transf., pleasing, agreeable:

ut nemo probatior primoribus patrum esset,

Liv. 27, 8:

probatissimus alicui,

Cic. Planc. 11, 27.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

făcĭo, feci, factum, 3, v. a. and n.; in pass.: fio, factus, fieri ( imper. usually fac, but the arch form face is freq., esp. in Plaut. and Ter., as Plaut. As. prol. 4; 1, 1, 77; id. Aul. 2, 1, 30; id. Cist. 2, 1, 28; id. Ep. 1, 1, 37; 2, 2, 117; id. Most. 3, 2, 167 et saep.; Ter. And. 4, 1, 57; 4, 2, 29; 5, 1, 2; 14; id. Eun. 1, 2, 10 al.; Cato, R. R. 23, 1; 26; 32 al.; Cat. 63, 78; 79; 82; Ov. Med. fac. 60; Val. Fl. 7, 179 al.; futur. facie for faciam, Cato ap. Quint. 1, 7, 23; cf. dico, init., and the letter e:

faxo,

Plaut. Am. 1, 1, 199; 2, 1, 42; 3, 3, 17; 3, 4, 14; 5, 1, 55 et saep.; Ter. And. 5, 2, 13; id. Eun. 2, 2, 54; 4, 3, 21 al.; Verg. A. 9, 154; 12, 316; Ov. M. 3, 271; 12, 594: faxim, Enn. ap. Non. 507, 23; Plaut. Am. 1, 3, 13; id. Aul. 3, 2, 6; 3, 5, 20 al.; Ter. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13:

faxis,

Hor. S. 2, 3, 38; Sil. 15, 362: faxit, Lex Numae in Paul. ex Fest. s. v. ALIVTA, p. 6 Mull.; Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 12; Plaut. Capt. 3, 4, 90; 3, 5, 54; id. Cas. 3, 5, 6 al.; Ter. Heaut. 1, 2, 24; id. Phorm. 3, 3, 21:

faximus,

Plaut. Truc. 1, 1, 40: faxitis, an old form in Liv. 23, 11, 2; 25, 12, 10; 29, 27, 3:

faxint,

Plaut. Am. 2, 1, 85; id. Aul. 2, 1, 27; 2, 2, 79 al.; Ter. Heaut. 1, 1, 109; id. Hec. 1, 2, 27; 3, 2, 19; Cic. Verr. 2, 3, 35, § 81; id. Fam. 14, 3, 3.—In pass. imper.:

fi,

Plaut. Curc. 1, 1, 87; Hor. S. 2, 5, 38; Pers. 1, 1, 39:

fite,

Plaut. Curc. 1, 1, 89 al. — Indic.: facitur, Nigid. ap. Non. 507, 15: fitur, Cato ap. Prisc. p. 789:

fiebantur,

id. ib.: fitum est, Liv. Andron. ap. Non. 475, 16.— Subj.: faciatur, Titin. ib.— Inf.: fiere, Enn. ap. Charis. p. 75 P.; Ann. v. 15, ed. Vahl.; Laev. ap. Gell. 19, 7, 10.—On the long i of fit, v. Ritschl, prol. p. 184, and cf. Plaut. Capt. prol. 25: ut fit in bello) [prob. root bha-; Sanscr. bhasas, light; Gr. pha-, in phainô, phêmi; cf. fax, facetiae, facilis, Corss. Ausspr. 1, 423.—But Curt. refers facio to root the- (strengthened THEK), Griech. Etym. p. 64], to make in all senses, to do, perform, accomplish, prepare, produce, bring to pass, cause, effect, create, commit, perpetrate, form, fashion, etc. (cf. in gen.:

ago, factito, reddo, operor, tracto): verbum facere omnem omnino faciendi causam complectitur, donandi, solvendi, judicandi, ambulandi, numerandi,

Dig. 50, 16, 218.

In gen.

With acc.: ut faber, cum quid aedificaturus est, non ipse facit materiam, sed ea utitur, quae sit parata, etc.... Quod si non est a deo materia facta, ne terra quidem et aqua et aer et ignis a deo factus est, Cic. N. D. Fragm. ap. Lact. 2, 8 (Cic. ed. Bait. 7, p. 121):

sphaera ab Archimede facta,

Cic. Rep. 1, 14:

fecitque idem et sepsit de manubiis comitium et curiam,

id. ib. 2, 17:

aedem,

id. ib. 2, 20:

pontem in Arari faciundum curat,

Caes. B. G. 1, 13, 1:

castra,

id. ib. 1, 48, 2; Cic. Fam. 15, 4, 4:

faber vasculum fecit,

Quint. 7, 10, 9:

classem,

Caes. B. G. 4, 21, 4:

cenas et facere et obire,

Cic. Att. 9, 13, 6:

ignem lignis viridibus,

id. Verr. 2, 1, 17, § 45:

poema,

to compose, id. Pis. 29, 70:

carmina,

Juv. 7, 28:

versus,

id. 7, 38:

sermonem,

Cic. Fam. 9, 8, 1; cf.

litteram,

id. Ac. 2, 2, 6: ludos, to celebrate, exhibit = edere, id. Rep. 2, 20; id. Att. 15, 10;

also i. q. ludificari,

Plaut. Capt. 3, 4, 47:

sementes,

i. e. to sow, Caes. B. G. 1, 3, 1:

messem,

Col. 2, 10, 28:

pecuniam,

to make, acquire, Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:

manum (with parare copias),

to collect, prepare, id. Caecin. 12, 33; so,

cohortes,

Caes. B. C. 3, 87, 4:

exercitum,

Vell. 2, 109, 2; and:

auxilia mercede,

Tac. A. 6, 33:

iter,

Cic. Att. 3, 1; id. Planc. 26, 65; id. Div. 1, 33, 73 et saep.; cf.

also the phrases: aditum sibi ad aures,

Quint. 4, 1, 46:

admirationem alicujus rei alicui,

to excite, Liv. 25, 11, 18; Sen. Ep. 115:

aes alienum,

Cic. Att. 13, 46, 4; Liv. 2, 23, 5; Sen. Ep. 119, 1:

alienationem disjunctionemque,

Cic. Lael. 21, 76:

animum alicui,

Liv. 25, 11, 10:

arbitrium de aliquo,

to decide, Hor. C. 4, 7, 21;

opp. arbitrium alicui in aliqua re,

i. e. to leave the decision to one, Liv. 43, 15, 5:

audaciam hosti,

id. 29, 34, 10:

audientiam orationi,

Cic. Div. in Caecil. 13, 42:

auspicium alicui,

Liv. 1, 34, 9; Hor. Ep. 1, 1, 86:

auctoritatem,

Cic. de Imp. Pomp. 15, 43:

bellum,

Cic. Off. 1, 11, 35; Caes. B. G. 3, 29, 2:

multa bona alicui,

Plaut. Poen. 5, 4, 46:

castra,

to pitch, Tac. H. 5, 1:

caulem,

to form, Col. Arb. 54:

clamores,

to make, raise, Cic. Brut. 95, 326:

cognomen alicui,

to give, Liv. 1, 3, 9:

commercium sermonis,

id. 5, 15, 5:

concitationes,

Caes. B. C. 3, 106 fin.:

conjurationes,

to form, id. B. G. 4, 30 fin.:

consuetudinem alicui cum altero,

Cic. Fam. 13, 23, 1:

consilia alicui,

Liv. 35, 42, 8:

contentionem cum aliquo,

Cic. Off. 1, 38, 137:

controversiam,

to occasion, id. Or. 34, 121:

convicium magnum alicui,

id. Fam. 10, 16, 1:

copiam pugnandi militibus,

Liv. 7, 13, 10:

corpus,

to grow fat, corpulent, Cels. 7, 3 fin.; Phaedr. 3, 7, 5:

curam,

Tac. A. 3, 52:

damnum,

to suffer, Cic. Brut. 33, 125:

detrimentum,

id. Verr. 2, 4, 9, § 20:

desiderium alicujus, rei alicui,

Liv. 3, 34, 7; 7, 24, 10:

dicta,

Ov. F. 2, 375; 3, 515:

difficultatem,

Quint. 10, 3, 10 and 16:

discordiam,

to cause, Tac. H. 3, 48:

discrimen,

Quint. 7, 2, 14; 11, 1, 43:

disjunctionem (with alienationem),

Cic. Lael. 21, 76:

dolorem alicui,

id. Att. 11, 8, 2:

dulcedinem,

Sen. Ep. 111:

eloquentiam alicui (ira),

Quint. 6, 2, 26:

epigramma,

to write, Cic. Arch. 10, 25:

errorem,

Sen. Ep. 67:

eruptiones ex oppido,

Caes. B. C. 2, 2, 5:

exemplum,

Quint. 5, 2, 2: exempla = edere or statuere, Plaut. Most. 5, 1, 66. exercitum, to raise, muster, Tac. A. 6, 33:

exspectationem,

Quint. 9, 2, 23:

facinus,

Plaut. Bacch. 4, 9, 1; Cic. Fin. 2, 29, 95; Tac. A. 12, 31:

facultatem recte judicandi alicui,

Cic. Verr. 2, 2, 73, § 179:

fallaciam,

Ter. And. 1, 8, 7:

famam ingenii,

Quint. 11, 2, 46:

fastidium,

Liv. 3, 1, 7:

favorem alicui,

id. 42, 14, 10; Quint. 4, 1, 33:

fidem alicui,

Cic. Cat. 3, 2, 4; id. Att. 7, 8, 1; Quint. 6, 2, 18:

finem,

Cic. Att. 16, 16, 16; id. Rep. 2, 44:

formidinem,

to excite, Tac. H. 3, 10:

fortunam magnam (with parare),

Liv. 24, 22, 9:

fraudem,

Plaut. Mil. 2, 2, 9; Cic. Att. 4, 12:

fugam fecerunt, stronger than fugerunt,

Liv. 8, 9, 12 Weissenb.; Sall. J. 53, 3;

but: cum fugam in regia fecisset (sc. ceterorum),

Liv. 1, 56, 4; so,

fugam facere = fugare,

id. 21, 5, 16; 21, 52, 10:

fugam hostium facere,

id. 22, 24, 8; 26, 4, 8 al.:

gestum vultu,

Quint. 11, 3, 71:

gradum,

Cic. de Or. 2, 61, 249; id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8:

gratiam alicujus rei,

Liv. 3, 56, 4; 8, 34, 3:

gratulationem alicui,

Cic. Fam. 11, 18, 3; Sen. Ep. 6:

gratum alicui,

Ter. Eun. 4, 4, 56; Cic. Rep. 1, 21; cf.:

gratissimum alicui,

id. Fam. 7, 21 fin.:

histrioniam,

Plaut. Am. prol. 152:

homicidium,

to commit, Quint. 5, 9, 9:

hospitium cum aliquo,

Cic. Balb. 18, 42:

imperata,

Caes. B. G. 2, 3, 3:

impetum in hostem,

Cic. Fin. 1, 10, 34; Liv. 25, 11, 2:

incursionem,

Liv. 3, 38, 3:

indicium,

Cic. Verr. 2, 1, 57, § 150:

inducias,

id. Phil. 8, 7, 20:

initium,

to begin, id. Agr. 2, 29, 79; cf.:

initia ab aliquo,

id. Rep. 1, 19:

injuriam,

id. ib. 3, 14 (opp. accipere); Caes. B. G. 1, 36, 4; Quint. 3, 6, 49; 10, 1, 115:

insidias alicui,

Cic. Mil. 9, 23:

iram,

Quint. 6, 1, 14:

jacturam,

Cic. Off. 3, 23, 89; id. Fin. 2, 24, 79; Caes. B. G. 7, 77, 7:

judicium,

Cic. Att. 7, 23, 2:

judicatum,

to execute, id. Fl. 20, 48:

jus alicui,

Liv. 32, 13, 6:

jussa,

Ov. F. 1, 379:

laetitiam,

Cic. Fin. 1, 7, 25:

largitiones,

id. Tusc. 3, 20, 48:

locum poetarum mendacio,

Curt. 3, 1, 4:

locum alicui rei,

Cels. 2, 14 fin.; 7, 4, 3; Curt. 4, 11, 8; Sen. Ep. 91, 13 et saep.:

longius,

Cic. Leg. 1, 7, 22 al.:

valde magnum,

id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7:

medicinam alicui,

to administer, id. Fam. 14, 7:

memoriam,

Quint. 11, 2, 4:

mentionem,

Cic. Q. Fr. 2, 11, 2:

metum,

to excite, Tac. A. 6, 36:

turbida lux metum insidiarum faciebat,

suggested, Liv. 10, 33, 5:

metum alicui,

id. 9, 41, 11:

missum aliquem,

Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:

modum irae,

Liv. 4, 50, 4:

moram,

Cic. Att. 16, 2, 1; Plaut. Most. 1, 1, 72:

morem alicujus rei sibi,

Liv. 35, 35, 13:

motus,

id. 28, 46, 8: multam alicui, Cato ap. Gell. 11, 1, 6:

munditias,

id. R. R. 2, 4:

mutationem,

Cic. Sest. 12, 27; id. Off. 1, 33, 120:

multa alicui,

id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 16:

naufragium,

to suffer, id. Fam. 16, 9, 1:

negotium alicui,

to give to do, make trouble for, Quint. 5, 12, 13; Just. 21, 4, 4:

nomen alicui,

Liv. 8, 15, 8; cf.

nomina,

to incur debts, Cic. Off. 3, 14, 59:

odium vitae,

Plin. 20, 18, 76, § 199:

officium suum,

Ter. Phorm. 4, 5, 12:

omnia amici causa,

Cic. Lael. 10, 35; id. Fam. 5, 11, 2:

opinionem alicui,

id. Div. in Caecil. 14, 45:

orationem,

id. de Or. 1, 14, 63; id. Brut. 8, 30; id. Or. 51, 172:

otia alicui,

to grant, Verg. E. 1, 6:

pacem,

to conclude, Cic. Off. 3, 30, 109:

pecuniam ex aliqua re,

id. Verr. 2, 2, 6, § 17:

periculum,

Ter. Eun. 3, 2, 23; id. Heaut. 2, 1, 9; Tac. A. 13, 33; 16, 19; Sall. C. 33, 1: perniciem alicui, to cause, = parare, Tac. H. 2, 70:

planum,

Cic. Rosc. Am. 19, 54:

potestatem,

id. Cat. 3, 5, 11; id. Rep. 2, 28:

praedam,

Caes. B. G. 4, 34, 5; Cic. Verr. 2, 1, 60, § 156; Plaut. Poen. 3, 6, 8:

praedas ab aliquo,

Nep. Chabr. 2, 2:

proelium,

to join, Caes. B. G. 1, 13; Cic. Deiot. 5, 13; Liv. 25, 1, 5; Tac. H. 4, 79; id. A. 12, 40:

promissum,

Cic. Off. 3, 25, 95:

pudorem,

Liv. 3, 31, 3:

ratum,

id. 28, 39, 16:

rem,

Ter. Ad. 2, 2, 12:

reum,

to accuse, Cic. Verr. 2, 2, 38: risum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1; Quint. 6, 1, 40; 48:

scelus,

to commit, Tac. H. 1, 40:

securitatem alicui,

Liv. 36, 41, 1:

sermonem,

Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:

significationem ignibus,

Caes. B. G. 2, 33, 3:

silentium,

Liv. 24, 7, 12:

somnum,

to induce, Juv. 3, 282:

spem,

Cic. Att. 3, 16; Liv. 30, 3, 7:

spiritus,

id. 30, 11, 3:

stercus,

Col. 2, 15:

stipendia,

Sall. J. 63, 3; Liv. 3, 27, 1; 5, 7, 5:

stomachum alicui,

Cic. Att. 5, 11, 2; id. Fam. 1, 9, 10:

suavium alicui,

Plaut. As. 4, 1, 53:

suspicionem,

Cic. Fl. 33, 83:

taedium alicujus rei,

Liv. 4, 57, 11:

terrorem iis,

to inflict, id. 10, 25, 8:

timorem,

to excite, id. 6, 28, 8:

mihi timorem,

Cic. Fam. 10, 18, 2:

totum,

Dig. 28, 5, 35:

transitum alicui,

Liv. 26, 25, 3:

turbam,

Ter. Eun. 4, 1, 2:

urinam,

Col. 6, 19:

usum,

Quint. 10, 3, 28:

vadimonium,

Cic. Quint. 18, 57:

verbum, verba,

to speak, talk, id. Verr. 2, 4, 65, § 147:

verbum,

to invent, id. Fin. 3, 15, 51:

versus,

id. Q. Fr. 3, 5:

vestigium,

id. Rab. Post. 17, 47: viam [p. 717] sibi, Liv. 3, 5, 6:

vim alicui or in aliquem,

id. 38, 24, 4; 3, 5, 5:

vires,

to get, acquire, Quint. 10, 3, 3:

vitium,

Cic. Top. 3, 15 al. —

With ut, ne, quin, or the simple subj.:

faciam, ut ejus diei locique meique semper meminerit,

Plaut. Capt. 4, 2, 20:

facere ut remigret domum,

id. Pers. 4, 6, 3; id. Capt. 3, 4, 78; 4, 2, 77:

ea, quantum potui, feci, ut essent nota nostris,

Cic. Ac. 1, 2, 8:

facito, ut sciam,

id. Att. 2, 4, 4:

non potuisti ullo modo facere, ut mihi illam epistolam non mitteres,

id. ib. 11, 21, 1:

si facis ut patriae sit idoneus,

Juv. 14, 71:

ut nihil ad te dem litterarum facere non possum,

Cic. Ac. 8, 14, 1; for which, with quin:

facere non possum, quin ad te mittam,

I cannot forbear sending, id. ib. 12, 27, 2:

fecisti, ut ne cui maeror tuus calamitatem afferret,

id. Clu. 60, 168:

fac, ne quid aliud cures,

id. Fam. 16, 11, 1:

domi assitis, facite,

Ter. Eun. 3, 2, 53:

fac fidele sis fidelis,

Plaut. Capt. 2, 3, 79:

fac cupidus mei videndi sis,

Cic. Fam. 5, 21, 5:

fac cogites,

id. ib. 11, 3, 4.—In pass.:

fieri potest, ut recte quis sentiat, etc.,

Cic. Tusc. 1, 3, 6: potest fieri, ut iratus dixerit, etc., Crass. ap. Cic. de Or. 2, 70, 285:

nec fieri possit, ut non statim alienatio facienda sit,

id. Lael. 21, 76; so with ut non, id. Verr. 2, 2, 77, § 190 (Zumpt, Gram. § 539).—

With inf. = efficere, curare, to cause (rare):

nulla res magis talis oratores videri facit,

Cic. Brut. 38, 142; Pall. 6, 12:

aspectus arborum macrescere facit volucres inclusas,

Varr. R. R. 3, 5, 3; Sall. Fragm. ap. Sen. Ep. 114:

qui nati coram me cernere letum Fecisti,

Verg. A. 2, 539; Ov. H. 17, 174:

mel ter infervere facito,

Col. 12, 38, 5 (perh. also in Ov. H. 6, 100, instead of favet, v. Loers. ad h. l.; cf. infra, B. 4.).—

Absol.:

ego plus, quam feci, facere non possum,

Cic. Fam. 11, 14, 3:

faciam, ut potero, Laeli,

id. de Sen. 3, 7; cf. id. Rep. 1, 24:

noli putare, pigritia me facere, quod non mea manu scribam,

id. Att. 16, 15, 1; so,

facere = hoc or id facere,

Lucr. 4, 1112 (cf. Munro ad loc.); 1153: vereor ne a te rursus dissentiam. M. Non facies, Quinte, Cic. Leg. 3, 15, 33;

so after scribam,

id. Att. 16, 16, 15:

nominaverunt,

id. Rep. 2, 28, 50;

after disserere: tu mihi videris utrumque facturus,

id. ib. 2, 11, 22;

after fingere: ut facit apud Platonem Socrates,

id. ib.:

necesse erit uti epilogis, ut in Verrem Cicero fecit,

Quint. 6, 1, 54:

qui dicere ac facere doceat,

id. 2, 3, 11:

faciant equites,

Juv. 7, 14; Liv. 42, 37, 6:

petis ut libellos meos recognoscendos curem. Faciam,

Plin. Ep. 4, 26, 1; 5, 1, 4 et saep. (cf. the use of facio, as neutr., to resume or recall the meaning of another verb, v. II. E. infra; between that use and this no line can be drawn).

In partic.

With a double object, to make a thing into something, to render it something:

senatum bene firmum firmiorem vestra auctoritate fecistis,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

te disertum,

id. ib. 2, 39 fin.:

iratum adversario judicem,

id. de Or. 1, 51, 220:

heredem filiam,

to appoint, constitute, id. Verr. 2, 1, 43, § 111:

aliquem regem,

Just. 9, 6:

aliquem ludos,

Plaut. Aul. 2, 2, 75:

aliquem absentem rei capitalis reum,

Cic. Verr. 2, 2, 38, § 93:

animum dubium,

id. de Imp. Pomp. 10, 27:

injurias irritas,

id. Verr. 2, 2, 26, § 63:

vectigalia sibi deteriora,

Caes. B. G. 1, 36, 4:

hi consules facti sunt,

Cic. de Sen. 5, 14:

disciplina doctior facta civitas,

id. Rep. 2, 19:

di ex hominibus facti,

id. ib. 2, 10; cf.:

tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti,

Sall. J. 10, 2.—In pass.:

quo tibi sumere depositum clavum fierique tribuno?

to become a tribune, Hor. S. 1, 6, 25.—

to value, esteem, regard a person or thing in any manner (like the Engl. make, in the phrase to make much of).—Esp. with gen. pretii:

in quo perspicere posses, quanti te, quanti Pompeium, quem unum ex omnibus facio, ut debeo, plurimi, quanti Brutum facerem,

Cic. Fam. 3, 10, 2:

te quotidie pluris feci,

id. ib. 3, 4, 2:

voluptatem virtus minimi facit,

id. Fin. 2, 13, 42:

dolorem nihili facere,

to care nothing for, to despise, id. ib. 27, 88:

nihili facio scire,

Plaut. Pers. 2, 2, 42:

negat se magni facere, utrum, etc.,

Quint. 11, 1, 38:

parum id facio,

Sall. J. 85, 31: si illi aliter nos faciant quam aequum sit. Plaut. Stich. 1, 1, 43.—

With gen., to make a thing the property of a person, subject it to him: omnia, quae mulieris fuerunt, viri fiunt, Cic. Top. 4, 23.—Esp.: facere aliquid dicionis alicujus, to reduce to subjection under a person or power:

omnem oram Romanae dicionis fecit,

Liv. 21, 60, 3:

dicionis alienae facti,

id. 1, 25, 13; 5, 27, 14; cf.: ut munus imperii beneficii sui faceret, to make it ( seem) his own bounty, Just. 13, 4, 9:

ne delecto imperatore alio sui muneris rempublicam faceret,

Tac. A. 15, 52.—

To represent a thing in any manner, to feign, assert, say. —Constr. with acc. and adj. or part., or with acc. and inf.

Acc. and part.:

in eo libro, ubi se exeuntem e senatu et cum Pansa colloquentem facit,

id. Brut. 60, 218:

Xenophon facit... Socratem disputantem,

id. N. D. 1, 12, 31; cf.:

ejus (Socratis) oratio, qua facit eum Plato usum apud judices,

id. Tusc. 1, 40 fin. al.—

Acc. and inf.:

qui nuper fecit servo currenti in via decesse populum,

Ter. Heaut. prol. 31:

fecerat et fetam procubuisse lupam,

Verg. A. 8, 630; cf. Ov. M. 6, 109, v. Bach ad h. l.:

poetae impendere apud inferos saxum Tantalo faciunt,

Cic. Tusc. 4, 16, 35:

quem (Herculem) Homerus apud inferos conveniri facit ab Ulixe,

id. N. D. 3, 16, 41:

Plato construi a deo mundum facit,

id. ib. 1, 8, 19:

Plato Isocratem laudari fecit a Socrate,

id. Opt. Gen. 6, 17; id. Brut. 38, 142:

M. Cicero dicere facit C. Laelium,

Gell. 17, 5, 1:

caput esse faciunt ea, quae perspicua dicunt,

Cic. Fia. 4, 4, 8, v. Madv. ad h. l.—

In double construction:

Polyphemum Homerus cum ariete colloquentem facit ejusque laudare fortunas,

Cic. Tusc. 5, 39 fin. —

To make believe, to pretend:

facio me alias res agere,

Cic. Fam. 15, 18:

cum verbis se locupletem faceret,

id. Fl. 20:

me unum ex iis feci, qui, etc.,

id. Planc. 27, 65.—

Hypothetically in the imper. fac, suppose, assume:

fac, quaeso, qui ego sum, esse te,

Cic. Fam. 7, 23, 1; cf.:

fac potuisse,

id. Phil. 2, 3, 5:

fac animos non remanere post mortem,

id. Tusc. 1, 34, 82; 1, 29, 70:

fac velit,

Stat. Ach. 2, 241:

fac velle,

Verg. A. 4, 540.—

In mercant. lang., to practise, exercise, follow any trade or profession:

cum mercaturas facerent,

Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72:

naviculariam,

id. ib. 2, 5, 18, §

46: argentariam,

id. ib. 2, 5, 49, § 155; id. Caecin. 4, 10:

topiariam,

id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 5:

haruspicinam,

id. Fam. 6, 18, 1:

praeconium,

id. ib.; so,

piraticam,

id. Post. Red. in Sen. 5, 11:

medicinam,

Phaedr. 1, 14, 2.—

In relig. lang., like the Gr. rhezein, to perform or celebrate a religious rite; to offer sacrifice, make an offering, to sacrifice:

res illum divinas apud eos deos in suo sacrario quotidie facere vidisti,

Cic. Verr. 2, 4, 8, § 18:

sacra pro civibus,

id. Balb. 24, 55:

sacrificium publicum,

id. Brut. 14, 56.— Absol.:

a sacris patriis Junonis Sospitae, cui omnes consules facere necesse est, consulem avellere,

Cic. Mur. 41, 90.—With abl.:

cum faciam vitula pro frugibus,

Verg. E. 3, 77:

catulo,

Col. 2, 22, 4.— Pass. impers.:

cum pro populo fieret,

Cic. Att. 1, 13, 3:

quibus diis decemviri ex libris ut fieret, ediderunt,

Liv. 37, 3, 5.—

In gram., to make, form in inflecting:

cur aper apri et pater patris faciat?

Quint. 1, 6, 13; so id. 14; 15; 27; cf.:

sic genitivus Achilli et Ulixi fecit,

id. 1, 5, 63; 1, 6, 26:

eadem (littera) fecit ex duello bellum,

id. 1, 4, 15.—

In late Lat., (se) facere aliquo, to betake one's self to any place:

intra limen sese facit,

App. 5, p. 159, 25;

without se: homo meus coepit ad stelas facere,

Petr. 62:

ad illum ex Libya Hammon facit,

Tert. Pall. 3.—

Peculiar phrases.

Quid faciam (facias, fiet, etc.), with abl., dat., or (rare) with de, what is to be done with a person or thing? quid hoc homine facias? Cic. Sest. 13, 29; id. Verr. 2, 2, 16, § 40:

nescit quid faciat auro,

Plaut. Bacch. 2, 3, 100:

quid tu huic homini facias?

Cic. Caecin. 11, 30; cf.:

quid enim tibi faciam,

id. Att. 7, 3, 2: quid faceret huic conclusioni, i. e. how should he refute, etc., id. Ac. 2, 30, 96:

quid facias illi?

Hor. S. 1, 1, 63:

miserunt Delphos consultum quidnam facerent de rebus suis,

Nep. Them. 2: quid fecisti scipione? what have you done with the stick? or, what has become of it? Plaut. Cas. 5, 4, 6; cf. id. ib. 5, 4, 9.—In pass.:

quid Tulliola mea fiet?

Cic. Fam. 14, 4, 3:

quid illo fiet? quid me?

id. Att. 6, 1, 14:

quid fiet artibus?

id. Ac. 2, 33, 107:

quid mihi fiet?

Ov. A. A. 1, 536:

quid de illa fiet fidicina igitur?

Plaut. Ep. 1, 2, 48: de fratre quid fiet? Ter. Ad. 5, 9, 39.— Absol.:

quid faciat Philomela? fugam custodia claudit?

Ov. M. 6, 572:

quid facerem? neque servitio me exire licebat, etc.,

Verg. E. 1, 41 al. —

Fit, factum est aliquo or aliqua re, it happens to, becomes of a person or thing:

volo Erogitare, meo minore quid sit factum filio,

Plaut. Capt. 5, 1, 32:

nec quid deinde iis (elephantis) factum sit, auctores explicant,

Plin. 8, 6, 6, § 17:

quid eo est argento factum?

Plaut. Most. 3, 1, 106.—Hence,

Esp., si quid factum sit aliquo, if any thing should happen to one (i. q. si quid acciderit humanitus), euphemistically for if one should die:

si quid eo factum esset, in quo spem essetis habituri?

Cic. de Imp. Pomp. 20, 59; cf.:

eum fecisse aiunt, sibi quod faciendum fuit,

Plaut. Poen. 5, 1, 23. —

Ut fit, as it usually happens, as is commonly the case:

praesertim cum, ut fit, fortuito saepe aliquid concluse apteque dicerent,

Cic. Or. 53, 177:

queri, ut fit, incipiunt,

id. Verr. 2, 2, 23, § 56:

dum se uxor, ut fit, comparat,

id. Mil. 10, 28:

fecit statim, ut fit, fastidium copia,

Liv. 3, 1, 7.—

Fiat, an expression of assent, so be it! very good! fiat, geratur mos tibi, Plaut. Ps. 1, 5, 146; id. As. 1, 1, 27; id. Am. 2, 2, 138; id. Most. 4, 3, 44 al.—

Dictum ac factum, no sooner said than done, without delay, at once; v. dictum under dico, A. d.—

In certain phrases the ellipsis of facere is common, e. g. finem facere:

Quae cum dixisset, Cotta finem,

Cic. N. D. 3, 40, 94; id. Fin. 4, 1 init. —With nihil aliud quam, quid alium quam, nihil praeterquam, which often = an emphatic Engl. only (but not in Cic.):

Tissaphernes nihil aliud quam bellum comparavit,

Nep. Ages. 2:

per biduum nihil aliud quam steterunt parati,

Liv. 34, 46; Suet. Caes. 20; id. Aug. 83; Liv. 2, 63; 4, 3; 3, 26.—So with nihil amplius quam, nihil prius quam, nihil minus quam, Liv. 26, 20; 35, 11; Suet. Dom. 3.

With adverbs, to do, deal, or act in any manner:

recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,

Plaut. Capt. 5, 2, 7;

v. recte under rego: bene fecit Silius, qui transegerit,

Cic. Att. 12, 24, 1:

seu recte seu perperam,

to do right or wrong, id. Quint. 8, 31:

Dalmatis di male faciant,

id. Fam. 5, 11 fin.:

facis amice,

in a friendly manner, id. Lael. 2, 9; cf.:

per malitiam,

maliciously, id. Rosc. Com. 7, 21:

humaniter,

id. Q. Fr. 2, 1, 1:

imperite,

id. Leg. 1, 1, 4:

tutius,

Quint. 5, 10, 68:

voluit facere contra huic aegre,

Ter. Eun. 4, 1, 10: bene facere, to profit, benefit (opp. male facere, to hurt, injure), Ter. Ad. 5, 8, 25; 5, 7, 19; Plaut. Most. 3, 2, 22; id. Capt. 5, 2, 23; v. also under benefacio and benefactum.—

Facere cum or ab aliquo, to take part with one, to side with one; and opp. contra (or adversus) aliquem, to take part against one:

si respondisset, idem sentire et secum facere Sullam,

Cic. Sull. 13, 36; cf.:

cum illo consulem facere,

id. Att. 6, 8, 2; and:

secum consules facere,

id. Planc. 35, 86:

auctoritatem sapientissimorum hominum facere nobiscum,

id. Caecin. 36, 104; cf.:

rem et sententiam interdicti mecum facere fatebatur,

id. ib. 28, 79:

cum veritas cum hoc faciat,

is on his side, id. Quint. 30, 91:

commune est, quod nihilo magis ab adversariis quam a nobis facit,

id. Inv. 1, 48, 90:

omnes damnatos, omnes ignominia affectos illac (a or cum Caesare) facere,

id. Att. 7, 3, 5:

quae res in civitate duae plurimum possunt, eae contra nos ambae faciunt in hoc tempore,

id. Quint. 1, 1:

neque minus eos cum quibus steterint quam adversus quos fecerint,

Nep. Eum. 8, 2:

cum aliquo non male facere,

to be on good terms with, Ov. Am. 3, 762.—

In late Lat. facere cum aliqua = vivere cum aliqua, to live in matrimony, to be married, Inscr. Orell. 4646. —

Ad aliquid, alicui, or absol., to be good or of use for any thing; to be useful, of service:

chamaeleon facit ad difficultatem urinae,

Plin. 22, 18, 21, § 46; Scrib. Comp. 122:

ad talem formam non facit iste locus,

Ov. H. 16, 190; cf. id. ib. 6, 128; id. Am. 1, 2, 16 al.:

radix coronopi coeliacis praeclare facit,

Plin. 22, 19, 22, § 48; so with dat., Plin. Val. 2, 1; Prop. 3 (4), 1, 20:

facit autem commode ea compositio, quam, etc.,

Col. 7, 5, 7; 8, 17, 13:

nec caelum, nec aquae faciunt, nec terra, nec aurae,

do not benefit me, Ov. Tr. 3, 8, 23:

mire facit in peroratione confessio,

Quint. 11, 3, 173; 171; cf. with a subject-clause: plurimum facit, totas diligenter [p. 718] nosse causas, id. 6, 4, 8: ad aliquid or alicui signifies also to suit, fit:

non faciet capiti dura corona meo,

Prop. 3, 1, 19; cf. Ov. H. 16, 189.—

Like the Gr. poiein or dran, and the Engl. to do, instead of another verb (also for esse and pati):

factum cupio (sc. id esse),

Plaut. Truc. 4, 4, 24:

factum volo,

id. Bacch. 3, 3, 91; id. Most. 3, 2, 104:

an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi facere non potuerunt?

Cic. Tusc. 5, 32, 90:

nihil his in locis nisi saxa et montes cogitabam: idque ut facerem, orationibus inducebar tuis,

id. Leg. 2, 1, 2; cf.:

Demosthenem, si illa pronuntiare voluisset, ornate splendideque facere potuisse,

id. Off. 1, 1 fin.; and:

cur Cassandra furens futura prospiciat, Priamus sapiens hoc idem facere nequeat?

id. Div. 1, 39, 85; so id. Ac. 2, 33, 107; id. Att. 1, 16, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2; Nep. Chabr. 3, 4; 4, 3 al.:

vadem te ad mortem tyranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille Siculo fecit tyranno (here also with the case of the preceding verb),

Cic. Fin. 2, 24 fin. (v. Madv. ad h. l. p. 278):

jubeas (eum) miserum esse, libenter quatenus id facit (i. e. miser est),

what he is doing, Hor. S. 1, 1, 64:

in hominibus solum existunt: nam bestiae simile quiddam faciunt (i. q. patiuntur or habent),

Cic. Tusc. 4, 14; so,

ne facias quod Ummidius quidam (= ne idem experiaris, ne idem tibi eveniat),

Hor. S. 1, 1, 94. —

Facere omitted, especially in short sentences expressing a judgment upon conduct, etc.:

at stulte, qui non modo non censuerit, etc.,

Cic. Off. 3, 27, 101.—Hence,

factus, a, um, P. a.

As adjective ante-class. and very rare:

factius nihilo facit, sc. id, i. e. nihilo magis effectum reddit,

is no nearer bringing it about, Plaut. Trin. 2, 3, 6; cf. Lorenz ad loc.—Far more freq.,

In the neutr. as subst.: factum, i ( gen. plur. factum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 Trag. 81), that which is done, a deed, act, exploit, achievement (syn.: res gestae, facinus).

In gen.:

depingere,

Ter. Phorm. 1, 5, 38:

facere factum,

Plaut. Truc. 2, 7, 5; id. Mil. 3, 1, 139:

dicta et facta,

Ter. Eun. 5, 4, 19; id. Heaut. 4, 5, 12:

opus facto est,

id. Phorm. 4, 5, 4:

ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed, etc.,

Cic. Sull. 26, 72: meum factum probari abs te triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 1;

14, 9, 2: quod umquam eorum in re publica forte factum exstitit?

id. ib. 8, 14, 2:

praeclarum atque divinum,

id. Phil. 2, 44, 114:

egregium,

id. Fam. 10, 16, 2; id. Cael. 10, 23:

factum per se improbabile,

Quint. 7, 4, 7; 6, 1, 22:

illustre,

Nep. Arist. 2, 2; cf.:

illustria et gloriosa,

Cic. Fin. 1, 11, 37:

forte,

id. Att. 8, 14, 2:

dira,

Ov. M. 6, 533:

nefanda,

id. H. 14, 16 al.; but also with the adv.:

recte ac turpiter factum,

Caes. B. G. 7, 80, 5; cf.:

multa huius (Timothei) sunt praeclare facta sed haec maxime illustria,

Nep. Timoth. 1, 2;

v. Zumpt, Gram. § 722, 2: dimidium facti, qui coepit, habet,

Hor. Ep. 1, 2, 40:

quo facto aut dicto adest opus,

Plaut. Am. 1, 1, 15 et saep.:

famam extendere factis,

Verg. A. 10, 468: non hominum video. non ego facta boum, doings, i. e. works, Ov. H. 10, 60.—

In partic., bonum factum, like the Gr. agathê tuchê, a good deed, i. e. well done, fortunate (ante-class. and post-Aug.):

bonum factum'st, edicta ut servetis mea,

Plaut. Poen. prol. 16; cf. id. ib. 44; cf.:

hoc factum est optimum, ut, etc.,

id. Ps. 1, 2, 52:

majorum bona facta,

Tac. A. 3, 40; cf. id. ib. 3, 65. —At the commencement of edicts, Suet. Caesar, 80; id. Vit. 14; Aur. Vict. Vir. Ill. 49, 17; Tert. Pudic. 1.—(But in the class. per. factum in this sense is a participle, and is construed with an adv.:

bene facta,

Sall. C. 8, 5; id. J. 85, 5; Cic. Tusc. 2, 26, 64:

recte, male facta,

id. Off. 2, 18, 62:

male facto exigua laus proponitur,

id. Leg. Agr. 2, 2, 5; id. Brut. 43, 322; Quint. 3, 7, 13; cf. Krebs, Antibarb. p. 460).—

facteon, a word jestingly formed by Cicero, after the analogy of the Greek, for faciendum: quare, ut opinor, philosophêteon, id quod tu facis, et istos consulatus non flocci facteon, Cic. Att. 1, 16, 13 Orell. N. cr. (for facteon, Ernesti has eateon).

vŏlo (2 d pers. sing. vis, orig. veis, Prisc. 9, 1, 6, p. 847 P.; 1 st pers. plur. volumus, but volimus, Plaut. Truc. 1, 2, 89 Speng.; 3 d pers. sing. volt, and 2 d pers. plur. voltis always in ante-class. writers;

also volt,

Cic. Verr. 2, 2, 17, § 42; 2, 5, 49, § 128; id. Sest. 42, 90; id. Phil. 8, 9, 26; id. Par. 5, 1, 34; id. Rep. 3, 33, 45:

voltis,

id. Verr. 2, 3, 53, § 122; 2, 3, 94, § 219; 2, 5, 5, § 11; 2, 3, 89, § 208; id. Clu. 30, 83; id. Rab. Perd. 12, 33; id. Sest. 30, 64; id. Par. 1, 2, 11 et saep. — Pres. subj. velim, but sometimes volim, Plaut. Merc. 1, 2, 44 Ritschl; cf. Prisc. 9, 1, 8, p. 848 P.;

so volint,

Plaut. Most. 1, 3, 65 Ritschl), velle, volui ( part. fut. voliturus, Serv. ad Verg. A. 5, 712; contr. forms, vin for visne, freq. in Plaut. and Ter., also Hor. S. 1, 9, 69; Pers. 6, 63:

sis for si vis,

Plaut. Capt. 1, 2, 70; id. Merc. 4, 4, 37; id. Pers. 3, 3, 8; Ter. Eun. 2, 3, 20; id. Heaut. 1, 2, 38; Cic. Tusc. 2, 18, 42; id. Rosc. Am. 16, 48; id. Mil. 22, 60; Liv. 34, 32, 20:

sultis for si voltis, only ante-class.,

Plaut. Stich. 1, 2, 8; id. As. prol. 1; id. Capt. 2, 3, 96; 3, 5, 9; 4, 4, 11), v. irreg. a. [Sanscr. var-; Gr. bol-, boulomai; cf. the strengthened root Wel- in eeldomai, elpomai; Germ. wollen; Engl. will], expressing any exercise of volition, and corresponding, in most cases, to the Germ. wollen; in Engl. mostly rendered, to wish, want, intend, purpose, propose, be willing, consent, mean, will, and, impersonally, it is my will, purpose, intention, plan, policy (syn.: cupio, opto; but volo properly implies a purpose).

In gen.

With object-infinitive.

With pres. inf.

Exire ex urbe priusquam luciscat volo, Plaut. Am. 1, 3, 35:

potare ego hodie tecum volo,

id. Aul. 3, 6, 33:

ego quoque volo esse liber: nequiquam volo,

id. Trin. 2, 4, 39; so id. ib. 2, 4, 164:

ait rem seriam agere velle mecum,

Ter. Eun. 3, 3, 8:

natus enim debet quicunque est velle manere In vita,

Lucr. 5, 177:

video te alte spectare et velle in caelum migrare,

Cic. Tusc. 1, 34, 82:

quid poetae? Nonne post mortem nobilitari volunt?

id. ib. 1, 15, 34:

si innocentes existimari volumus,

id. Verr. 2, 2, 10, § 28:

quoniam opinionis meae voluistis esse participes,

id. de Or. 1, 37, 172:

quod eas quoque nationes adire et regiones cognoscere volebat,

Caes. B. G. 3, 7:

si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

id. ib. 3, 8 fin.:

dominari illi volunt, vos liberi esse,

Sall. J. 31, 23:

si haec relinquere voltis,

id. C. 58, 15:

priusquam liberi estis, dominari jam in adversarios vultis,

Liv. 3, 53, 7:

si quis vestrum suos invisere volt, commeatum do,

id. 21, 21, 5:

non enim vincere tantum noluit, sed vinci voluit,

id. 2, 59, 2:

suspitionem Caesar quibusdam reliquit, neque voluisse se diutius vivere, neque curasse,

Suet. Caes. 85:

Eutrapelus cuicunque nocere volebat, Vestimenta dabat pretiosa,

Hor. Ep. 1, 18, 31.—

Idiomatically: quid arbitramini Rheginos merere velle ut ab iis marmorea illa Venus auferatur? what do you think the Rhegini would take for, etc., Cic. Verr. 2, 4, 60, § 135.—

Transf., of things: fabula quae posci vult et spectata reponi, a comedy which wishes (i. e. is meant) to be in demand, etc., Hor. A. P. 190:

neque enim aut hiare semper vocalibus aut destitui temporibus volunt sermo atque epistula,

Quint. 9, 4, 20; cf. id. 8, prooem. 23.—

Of the wishes of those that have a right to command, the gods, masters, parents, commanders, etc., I want, wish, will, am resolved, it is my will:

in acdibus quid tibi meis erat negoti...? Volo scire,

Plaut. Aul. 3, 2, 14; 3, 2, 17; 3, 2, 18; 3, 6, 27; id. Curc. 4, 3, 11; id. Ep. 3, 4, 74; id. Mil. 2, 3, 74; 3, 1, 17; id. Stich. 1, 2, 56; Ter. And. 1, 2, 9; 4, 2, 17:

maxima voce clamat populus, neque se uni, nec paucis velle parere,

Cic. Rep. 1, 35, 55:

consuesse deos immortalis, quos pro scelere eorum ulcisci velint, etc.,

Caes. B. G. 1, 13:

hic experiri vim virtutemque volo,

Liv. 23, 45, 9.—

= in animo habere, to intend, purpose, mean, design:

ac volui inicere tragulam in nostrum senem,

Plaut. Ps. 1, 4, 14:

eadem quae illis voluisti facere tu, faciunt tibi,

id. Mil. 3, 1, 11; so id. Most. 2, 2, 5:

puerumque clam voluit exstinguere,

Ter. Hec. 5, 1, 23:

necare candem voluit,

Cic. Cael. 13, 31: quid enim ad illum qui te captare vult, utrum [p. 2005] tacentem te irretiat an loquentem? id. Ac. 2, 29, 94:

hostis hostem occidere volui,

Liv. 2, 12, 9; 7, 34, 11: volui interdiu eum... occidere; volui, cum ad cenam invitavi, veneno scilicet tollere;

volui... ferro interficere (ironically),

id. 40, 13, 2:

tuum crimen erit, hospitem occidere voluisse,

the intention to kill your guest-friend, Val. Max. 5, 1, 3 fin.; 6, 1, 8:

non enim vult mori, sed invidiam filio facere,

Quint. 9, 2, 85.—

Pregn., opp. optare: non vult mori qui optat,

Sen. Ep. 117, 24:

sed eo die is, cui dare volueram (epistulam), non est profectus,

Cic. Att. 9, 7, 1:

cum de senectute vellem aliquid scribere,

id. Sen. 1, 2:

ego te volui castigare, tu mihi accussatrix ades,

Plaut. As. 3, 1, 10:

bonus volo jam ex hoc die esse,

id. Pers. 4, 3, 10:

ego jam a principio amici filiam, Ita ut aequom fuerat, volui uxorem ducere,

Ter. Phorm. 4, 3, 46:

at etiam eo negotio M. Catonis splendorem maculare voluerunt,

it was their purpose, Cic. Sest. 28, 60:

eum (tumulum) non tam capere sine certamine volebat, quam causam certaminis cum Minucio contrahere,

his plan was, Liv. 22, 28, 4.—Of things:

cum lex venditionibus occurrere voluit,

when it was the purpose of the law, Dig. 46, 1, 46: sed quid ea drachuma facere vis? Ca. Restim volo Mihi emere... qui me faciam pensilem, Plaut. Ps. 1, 1, 87: Ch. Revorsionem ad terram faciunt vesperi. Ni. Aurum hercle auferre voluere, id. Bacch. 2, 3, 63:

si iis qui haec omnia flamma ac ferro delere voluerunt... bellum indixi, etc.,

Cic. Prov. Cons. 10, 24:

(plebem) per caedem senatus vacuam rem publicam tradere Hannibali velle,

Liv. 23, 2, 7:

rem Nolanam in jus dicionemque dare voluerat Poeno,

id. 23, 15, 9: qui (majores nostri) tanta cura Siculos tueri ac retinere voluerunt ut, etc., whose policy it was to protect, etc., Cic. Verr. 2, 3, 6, § 14:

ut qui a principio mitis omnibus Italicis praeter Romanos videri vellet, etc.,

Liv. 23, 15, 4: idem istuc, si in vilitate largiri voluisses, derisum tuum beneficium esset, if you had offered to grant the same thing during low prices, etc., Cic. Verr. 2, 3, 92, § 215.—

= studere, conari, to try, endeavor, attempt:

quas (i. e. magnas res) qui impedire vult, is et infirmus est mobilisque natura, et, etc.,

Cic. Lael. 20, 75:

nam si quando id (exordium) primum invenire volui, nullum mihi occurrit, nisi aut exile, aut, etc.,

id. Or. 2, 77, 315:

de Antonio dico, numquam illum... nonnullorum de ipso suspitionem infitiando tollere voluisse,

that he never attempted to remove, id. Sest. 3, 8; id. Div. 1, 18, 35:

audes Fatidicum fallere velle deum?

do you dare attempt? Ov. F. 2, 262.—

To mean, of actions and expressions:

hic respondere voluit, non lacessere,

the latter meant to answer, not to provoke, Ter. Phorm. prol. 19:

non te judices urbi sed carceri reservarunt, neque to retinere in civitate, sed exilio privare voluerunt,

Cic. Att. 1, 16, 9.—So, volo dicere, I mean (lit. I intend to say):

quid aliud volui dicere?

Ter. Eun. 3, 2, 51:

volo autem dicere, illud homini longe optimum esse quod ipsum sit optandum per se,

Cic. Tusc. 2, 20, 46.—Often with the acc. illud or id, as a correction: Tr. Specta quam arcte dormiunt. Th. Dormiunt? Tr. Illut quidem ut conivent volui dicere, I mean how they nod, Plaut. Most. 3, 2, 145: Py. Quid? bracchium? Ar. Illud dicere volui femur, id. Mil. 1, 1, 27:

adduxi volui dicere,

id. Ps. 2, 4, 21; id. Am. 1, 1, 233; 1, 1, 235; id. Cas. 2, 6, 14; id. Mil. 3, 2, 7; id. Ps. 3, 2, 54; id. Rud. 2, 4, 9.—

To be going to: haec argumenta ego aedificiis dixi; nunc etiam volo docere ut homines aedium esse similes arbitremini, now I am going to show how, etc., Plaut. Most. 1, 2, 37: quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare, I am going to worship here, etc., id. Curc. 4, 2, 41:

nunc quod relicuom restat volo persolvere,

id. Cist. 1, 3, 40:

sustine hoc, Penicule, exuvias facere quas vovi volo,

id. Men. 1, 3, 13:

sinite me prospectare ne uspiam insidiae sint, consilium quod habere volumus,

id. Mil. 3, 1, 3; id. As. 2, 2, 113; id. Cas. 4, 2, 3; id. Bacch. 1, 1, 61:

si Prometheus, cum mortalibus ignem dividere vellet, ipse a vicinis carbunculos conrogaret, ridiculus videretur,

Auct. Her. 4, 6, 9:

ait se velle de illis HS. LXXX. cognoscere,

Cic. Verr. 2, 2, 23, § 56:

hinc se recipere cum vellent, rursus illi ex loco superiore nostros premebant,

Caes. B. C. 1, 45. —

To be about to, on the point of: quom mittere signum Volt, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 88 Vahl.):

quotiens ire volo foras, retines me, rogitas quo ego eam,

Plaut. Men. 1, 2, 5:

quae sese in ignem inicere voluit, prohibui,

Ter. And. 1, 1, 113:

si scires aspidem latere uspiam, et velle aliquem imprudentem super eam adsidere,

Cic. Fin. 2, 18, 59; id. Div. 1, 52, 118:

quod cum facere vellent, intervenit M. Manilius,

id. Rep. 1, 12, 18:

qui cum opem ferre vellet, nuntiatum sibi esse aliam classem ad Aegates insulas stare,

Liv. 22, 56, 7:

at Libys obstantes dum vult obvertere remos, In spatium resilire manus breve vidit,

Ov. M. 3, 676; 1, 635:

P. Claudius cum proelium navale committere vellet,

Val. Max. 1, 4, 3.—

Will, and in oblique discourse and questions would, the auxiliaries of the future and potential: animum advortite: Comediai nomen dari vobis volo, I will give you, etc., Plaut. Cas. prol. 30:

sed, nisi molestum est, nomen dare vobis volo comediai,

id. Poen. prol. 50:

vos ite intro. Interea ego ex hac statua verberea volo erogitare... quid sit factum,

id. Capt. 5, 1, 30:

i tu atque arcessi illam: ego intus quod facto est opus volo adcurare,

id. Cas. 3, 3, 35; id. Cist. 1, 1, 113; id. Most. 1, 1, 63; id. Poen. 2, 44; id. Pers. 1, 3, 85; id. Rud. 1, 2, 33: cum vero (gemitus) nihil imminuat doloris, cur frustra turpes esse volumus? why will ( would) we be disgraceful to no purpose? Cic. Tusc. 2, 24, 57:

illa enim (ars) te, verum si loqui volumus, ornaverat,

id. ib. 1, 47, 112:

ergo, si vere aestimare volumus, etc.,

Val. Max. 7, 5, 6:

si vere aestimare Macedonas, qui tunc erant, volumus,

Curt. 4, 16, 33:

ejus me compotem facere potestis, si meminisse vultis, etc.,

Liv. 7, 40, 5:

visne igitur, dum dies ista venit... interea tu ipse congredi mecum ut, etc....?

id. 8, 7, 7:

volo tibi Chrysippi quoque distinctionem indicare,

Sen. Ep. 9, 14: vis tu homines urbemque feris praeponere silvis? will you prefer, etc., Hor. S. 2, 6, 92; cf. velim and vellem, would, II. A. 2.—

Sometimes volui = mihi placuit, I resolved, concluded (generally, in this meaning, followed by an infinitive clause, v. I. B. 4.):

uti tamen tuo consilio volui,

still I concluded to follow your advice, Cic. Att. 8, 3, 1.—

To be willing, ready, to consent, like to do something: si sine bello velint rapta... tradere... se exercitum domum reducturum, if they were willing, would consent to, would deliver, etc., Plaut. Am. 1, 1, 52:

is dare volt, is se aliquid posci,

likes to give, id. As. 1, 3, 29:

hoc dixit, si hoc de cella concederetur, velle Siculos senatui polliceri frumentum in cellam gratis,

Cic. Verr. 2, 3, 87, § 200:

ei laxiorem daturos, si venire ad causam dicendam vellet,

Liv. 39, 17, 2; 5, 36, 4: nemo invenitur qui pecuniam suam dividere velit. Sen. Brev. Vit. 3, 1:

plerique concessam sibi sub condicione vitam si militare adversus eum vellent, recusarunt,

Suet. Caes. 68:

dedere etiam se volebant, si toleranda viris imperarentur,

Flor. 1, 33 (2, 18), 12.—So with negatives, to be not willing, not to suffer, not to like, not to allow, refuse:

heri nemo voluit Sostratam intro admittere,

Ter. Hec. 3, 1, 49:

cum alter verum audire non vult,

Cic. Lael. 26, 98: a proximis quisque minime anteiri vult, likes least to be surpassed, etc., Liv. 6, 34, 7:

nihil ex his praeter... accipere voluit,

refused to accept, Val. Max. 4, 3, 4.—

To do something voluntarily or intentionally: volo facere = mea voluntate or sponte facio: si voluit accusare, pietati tribuo;

si jussus est, necessitati,

if he accused of his own free will, I ascribe it to his filial love, Cic. Cael. 1, 2:

utrum statuas voluerint tibi statuere, an coacti sint,

id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

de risu quinque sunt quae quaerantur... sitne oratoris risum velle permovere,

on purpose, id. Or. 2, 58, 235:

laedere numquam velimus,

Quint. 6, 3, 28.—So, non velle with inf., to do something unwillingly, with reluctance:

vivere noluit qui mori non vult,

who dies with reluctance, Sen. Ep. 30, 10.—

To be of opinion, think, mean, pretend (rare with inf.; usu. with acc. and inf.; v. B. 8.):

haec tibi scripsi ut isto ipso in genere in quo aliquid posse vis, te nihil esse cognosceres,

in which you imagine you have some influence, Cic. Fam. 7, 27, 2:

in hoc homo luteus etiam callidus ac veterator esse vult, quod ita scribit, etc.,

pretends, means to be, id. Verr. 2, 3, 14, § 35: sed idem Aelius Stoicus esse voluit, orator autem nec studuit um quam, nec fuit, id. Brut. 56, 206:

Pythago. ras, qui etiam ipse augur esse vellet,

id. Div. 1, 3, 5.—

To like, have no objection to, approve of (cf. E. 1. sq.):

magis eum delectat qui se ait philosophari velle sed paucis: nam omnino haud placere,

that he liked, had no objection to philosophizing, Cic. Rep. 1, 18, 30; v. also II. A.—

With pres. inf. understood.

Supplied from a preceding or subsequent clause.

To wish, it is his will, etc. (cf. 1. a. and b. supra):

nunc bene vivo et fortunate atque ut volo, i. e. vivere,

as I wish, Plaut. Mil. 3, 1, 111: quod diu vivendo multa quae non volt (i. e. videre) videt, Caecil. ap. Cic. Sen. 8, 25:

proinde licet quotvis vivendo condere saecla,

Lucr. 3, 1090:

nec tantum proficiebam quantum volebam,

Cic. Att. 1, 17, 1:

tot autem rationes attulit, ut velle (i. e. persuadere) ceteris, sibi certe persuasisse videatur,

id. Tusc. 1, 21, 49:

sed liceret, si velint, in Ubiorum finibus considere,

Caes. B. G. 4, 81:

quo praesidio senatus libere quae vellet decernere auderet,

id. B. C. 1, 2.—Of things:

neque chorda sonum reddit quem vult manus et mens,

Hor. A. P. 348.—

To choose, be pleased (freq.):

tum mihi faciat quod volt magnus Juppiter,

Plaut. Aul. 4, 10, 50:

id repetundi copia est, quando velis,

id. Trin. 5, 2, 7:

habuit aurum quamdiu voluit,

Cic. Cael. 13, 31:

rapiebat et asportabat quantum a quoque volebat Apronius,

id. Verr. 2, 3, 12, § 29:

provincias quas vellet, quibus vellet, venderet?

id. Sest. 39, 84:

quotiens ille tibi potestatem facturus sit ut eligas utrum velis,

id. Div. in Caecil. 14, 45:

daret utrum vellet subclamatum est,

Liv. 21, 18, 14:

senatus consultum factum est ut plebes praeficeret quaestioni quem vellet,

id. 4, 51, 2:

saxi materiaeque caedendae unde quisque vellet jus factum,

id. 5, 55, 3; cf. id. 2, 13, 9; 5, 46, 10; 6, 25, 5; 22, 10, 23; 23, 6, 2; 23, 15, 15; 23, 45, 10; 23, 47, 2;

26, 21, 11: vicem suam conquestus, quod sibi soli non liceret amicis, quatenus vellet, irasci,

Suet. Aug. 66:

at tu quantum vis tolle,

Hor. Ep. 1, 7, 16.—

To intend, it is my purpose, etc. (v. 1. c. supra):

sine me pervenire quo volo,

let me come to my point, Ter. Eun. 1, 2, 44:

scripsi igitur Aristotelio more, quemadmodum quidem volui, tres libros... de Oratore,

as I intended, Cic. Fam. 1, 9, 23:

ut meliore condicione quam qua ipse vult imitetur homines eos qui, etc.,

id. Div. in Caecil. 8, 25:

ego istos posse vincere scio, velle ne scirem ipsi fecerunt,

Liv. 2, 45, 12. —

To be willing, to consent, I will (v. 1. h. and l. supra): tu eum orato... St. Sane volo, yes, I will, Plaut. Cas. 2, 3, 57:

jube me vinciri. Volo, dum istic itidem vinciatur,

id. Capt. 3, 4, 75:

patri dic velle (i. e. uxorem ducere),

that you consent, are willing, Ter. And. 2, 3, 20 (cf.: si vis, II. A. 2, and sis, supra init.).—

To do something voluntarily (v. 1. m. supra):

tu selige tantum, Me quoque velle velis, anne coactus amem,

Ov. Am. 3, 11, 50.—

With ellipsis of inf.

Volo, with a designation of place, = ire volo:

nos in Formiano morabamur, quo citius audiremus: deinde Arpinum volebamus,

I intended to go to Arpinum, Cic. Att. 9, 1, 3:

volo mensi Quinctili in Graeciam,

id. ib. 14, 7, 2:

hactenus Vitellius voluerat (i. e. procedere),

Tac. A. 12, 42 fin. —

With other omissions, supplied from context: volo Dolabellae valde desideranti, non reperio quid (i. e. to dedicate some writing to him), Cic. Att. 13, 13, 2.—

In mal. part., Plaut. Aul. 2, 4, 7; Ov. Am. 2, 4, 16; 2. 19, 2; Prop. 1, 13, 36.—

With perfect infinitive active (rare).

In negative imperative sentences dependent on ne velis, ne velit (in oblique discourse also ne vellet), where ne velis has the force of noli. The perfect infinitive emphatically represents the action as completed (ante-class. and poet.).

In ancient ordinances of the Senate and of the higher officers (not in laws proper): NEIQVIS EORVM BACANAL HABVISE VELET... BACAS VIR NEQVIS ADIESE VELET CEIVIS ROMANVS... NEVE PECVNIAM QVISQVAM EORVM COMOINEM HABVISE VELET... NEVE... QVIQVAM FECISE VELET. NEVE INTER SED CONIOVRASE, NEVE COMVOVISE NEVE CONSPONDISE, etc., S. C. de Bacch. 4-13 ap. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 172.—So, in quoting such ordinances: per totam Italiam edicta mitti ne quis qui Bacchis initiatus esset, coisse aut convenisse causa sacrorum velit. [p. 2006] neu quid talis rei divinae fecisse, Liv. 39, 14, 8:

edixerunt ne quis quid fugae causa vendidisse neve emisse vellet,

id. 39, 17, 3. —

In imitation of official edicts: (vilicus) ne quid emisse velit insciente domino, neu quid domino celasse velit, the overseer must not buy any thing, etc., Cato, R. R. 5, 4:

interdico, ne extulisse extra aedis puerum usquam velis,

Ter. Hec. 4, 1, 48:

oscula praecipue nulla dedisse velis (= noli dare),

Ov. Am. 1, 4, 38:

ne quis humasse velit Ajacem, Atride, vetas? Cur?

Hor. S. 2, 3, 187.—

In affirmative sentences, implying command (in any mood or tense; mostly poet.): neminem nota strenui aut ignavi militis notasse volui, I have decided to mark no one, etc., Liv. 24, 16, 11: quia pepercisse vobis volunt, committere vos cur pereatis non patiuntur, because they have decided to spare you, etc., id. 32, 21, 33:

sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus (= volumus),

which should be pardoned, Hor. A. P. 347.—

To represent the will as referring to a completed action.

In optative sentences with vellem or velim, v. II. B. 5. b. a, and II. C. 1. b.—

In other sentences ( poet. and post-class.): ex omnibus praediis ex quibus non hac mente recedimus ut omisisse possessionem velimus, with the will to abandon (omittere would denote the purpose to give up at some future time), Dig. 43, 16, 1, § 25; so,

an erit qui velle recuset Os populi meruisse?

Pers. 1, 41:

qui me volet incurvasse querela,

id. 1, 91.

With acc. and inf.

To wish (v. A. 1. a.).

With a different subject: hoc volo scire te: Perditus sum miser, I wish you to know, etc., Plaut. Curc. 1, 2, 46:

deos volo consilia vostra vobis recte vortere,

id. Trin. 5, 2, 31:

emere oportet quem tibi oboedire velis,

id. Pers. 2, 4, 2:

scin' quid nunc te facere volo?

Ter. Heaut. 3, 1, 85:

si perpetuam vis esse adfinitatem hanc,

id. Hec. 2, 2, 10:

consul ille egit eas res quarum me participem esse voluit,

Cic. Prov. Cons. 17, 41:

vim volumus exstingui: jus valeat necesse est,

id. Sest. 42, 92:

nec mihi hunc errorem extorqueri volo,

id. Sen. 23, 85:

hoc te scire volui,

id. Att. 7, 18, 4:

harum causarum fuit justissima quod Germanos suis quoque rebus timere voluit,

Caes. B. G. 4, 16:

ut equites qui salvam esse rempublicam vellent ex equis desilirent,

Liv. 4, 38, 2:

si me vivere vis recteque videre valentem,

Hor. Ep. 1, 7, 3:

si vis me flere, dolendum est Primum ipsi tibi,

id. A. P. 102.—With pass. inf. impers.:

regnari tamen omnes volebant,

that there should be a king, Liv. 1, 17, 3:

mihi volo ignosci,

I wish to be pardoned, Cic. Or. 1, 28, 130:

volt sibi quisque credi,

Liv. 22, 22, 14. —

With the same subject.

With inf. act.:

quae mihi est spes qua me vivere velim,

what hope have I, that I should wish to live? Plaut. Rud. 1, 3, 33:

volo me placere Philolachi,

id. Most. 1, 3, 11; cf. id. Trin. 2, 2, 47; id. Rud. 2, 6, 1:

judicem esse me, non doctorem volo,

Cic. Or. 33, 117:

vult, credo, se esse carum suis,

id. Sen. 20, 73; so id. Off. 1, 31, 113; id. de Or. 1, 24, 112; 2, 23, 95. —

With inf. pass.:

quod certiorem te vis fieri quo quisque in me animo sit,

Cic. Att. 11, 13, 1; cf. id. Fam. 1, 9, 18:

qui se ex his minus timidos existimari volebant,

Caes. B. G. 1, 39; cf. id. B. C. 2, 29:

religionis se causa... Bacchis initiari velle,

Liv. 39, 10, 2:

Agrippae se nepotem neque credi neque dici volebat,

Suet. Calig. 22 fin. —

Of the will of superiors, gods, etc. (cf. A. 1. b. supra), I want, it is my will:

me absente neminem volo intromitti,

Plaut. Aul. 1, 3, 21:

viros nostros quibus tu voluisti esse nos matres familias,

id. Stich. 1, 2, 41; id. Most. 1, 4, 2; id. Rud. 4, 5, 9; id. Trin. 1, 2, 1:

pater illum alterum (filium) secum omni tempore volebat esse,

Cic. Rosc. Am. 15, 42:

(deus) quinque reliquis motibus orbem esse voluit expertem,

id. Univ. 10; cf. id. Sest. 69, 147; id. Verr. 2, 4, 25, § 57; 1, 5, 14:

causa mittendi fuit quod iter per Alpes... patefieri volebat,

Caes. B. G. 3, 1; cf. id. ib. 5, 9; id. B. C. 1, 4:

quippe (senatus) foedum hominem a republica procul esse volebat,

Sall. C. 19, 2:

nec (di) patefieri (crimina) ut impunita essent, sed ut vindicarentur voluerunt,

Liv. 39, 16, 11; cf. id. 1, 56, 3; 2, 28, 5; 25, 32, 6:

senatus... Romano sanguini pudicitiam tutam esse voluit,

Val. Max. 6, 1, 9; cf. id. 6, 9, 2.—So in the historians: quid fieri vellet (velit), after a verbum imperandi or declarandi, he gave his orders, explained his will:

quid fieri velit praecipit,

Caes. B. G. 5, 56:

ibi quid fieri vellet imperabat,

id. ib. 7, 16:

quid fieri vellet ostendit,

id. ib. 7, 27:

quae fieri vellet edocuit,

id. B. C. 3, 108; cf. id. B. G. 7, 45; id. B. C. 3, 78; 3, 89:

quid fieri vellet edixit,

Curt. 8, 10, 30; 4, 13, 24; Val. Max. 7, 4, 2.— Frequently majores voluerunt, it was the will of our ancestors, referring to ancient customs and institutions:

sacra Cereris summa majores nostri religione confici caerimoniaque voluerunt,

Cic. Balb. 24, 55: majores vestri ne vos quidem temere coire voluerunt, cf. id. ib. 17, 39; 23, 54; id. Agr. 2, 11, 26; id. Fl. 7, 15; id. Imp. Pomp. 13, 39; id. Div. 1, 45, 103; id. Font. 24, 30 (10, 20); id. Rosc. Am. 25, 70.—Of testamentary dispositions: cum Titius, heres meus, mortuus erit, volo hereditatem meam ad P. Mevium pertinere, Gai Inst. 2, 277. Except in the institution of the first heir: at illa (institutio) non est comprobata: Titum heredem esse volo, Gai Inst. 2, 117. —

Of the intention of a writer, etc., to want, to mean, intend:

Asinariam volt esse (nomen fabulae) si per vos licet,

Plaut. As. prol. 12:

Plautus hanc mihi gnatam esse voluit Inopiam,

has wanted Poverty to be my daughter, made her my daughter, id. Trin. prol. 9:

primumdum huic esse nomen Diphilus Cyrenas voluit,

id. Rud. prol. 33:

quae ipsi qui scripserunt voluerunt vulgo intellegi,

meant to be understood by all, Cic. Or. 2, 14, 60:

si non hoc intellegi volumus,

id. Fat. 18, 41:

quale intellegi vult Cicero cum dicit orationem suam coepisse canescere,

Quint. 11, 1, 31; so id. 9, 4, 82; 9, 3, 9:

quamquam illi (Prometheo) quoque ferreum anulum dedit antiquitas vinculumque id, non gestamen, intellegi voluit,

Plin. 33, 1, 4, § 8.—

To resolve:

Siculi... me defensorem calamitatum suarum... esse voluerunt,

Cic. Div. in Caecil. 4, 11:

si a me causam hanc vos (judices) agi volueritis,

if you resolve, id. ib. 8, 25:

senatus te voluit mihi nummos, me tibi frumentum dare,

id. Verr. 2, 3, 85, § 196:

qua (statua) abjecta, basim tamen in foro manere voluerunt,

id. ib. 2, 2, 66, §

160: liberam debere esse Galliam quam (senatus) suis legibus uti voluisset,

Caes. B. G. 1, 45:

tu Macedonas tibi voluisti genua ponere, venerarique te ut deum,

Curt. 8 (7), 13.— Hence,

To order, command: erus meus tibi me salutem multam voluit dicere, has ordered me, etc., Plaut. Ps. 4, 2, 25:

montem quem a Labieno occupari voluerit,

which he had ordered to be occupied, Caes. B. G. 1, 22:

ibi futuros esse Helvetios ubi eos Caesar... esse voluisset,

id. ib. 1, 13 (for velitis jubeatis with inf.-clause, v. II. B. 5. d.).—

To consent, allow (cf. A. 1. I.):

obtinuere ut (tribuni) tribuniciae potestatis vires salubres vellent reipublicae esse,

they prevailed upon them to permit the tribunitian power to be wholesome to the republic, Liv. 2, 44, 5:

Hiero tutores... puero reliquit quos precatus est moriens ut juvenum suis potissimum vestigiis insistere vellent,

id. 24, 4, 5:

petere ut eum... publicae etiam curae ac velut tutelae vellent esse (i. e. senatus),

id. 42, 19, 5:

orare tribunos ut uno animo cum consulibus bellum ab urbe ac moenibus propulsari vellent,

id. 3, 69, 5:

quam superesse causam Romanis cur non... incolumis Syracusas esse velint?

id. 25, 28, 8:

si alter ex heredibus voluerit rem a legatario possideri, alter non, ei qui noluit interdictum competet,

Dig. 43, 3, 1, § 15.—So negatively = not to let, not to suffer:

cum P. Attio agebant ne sua pertinacia omnium fortunas perturbari vellet,

Caes. B. C. 2, 36.—

To be of opinion that something should be, to require, demand:

voluisti enim in suo genere unumquemque... esse Roscium,

Cic. Or. 1, 61, 258: eos exercitus quos contra se multos jam annos aluerint velle dimitti, he demanded the disbanding of, etc., Caes. B. C. 1, 85:

(Cicero) vult esse auctoritatem in verbis,

Quint. 8, 3, 43:

vult esse Celsus aliquam et superiorem compositionem,

id. 9, 4, 137:

si tantum irasci vis sapientem quantum scelerum indignitas exigit,

Sen. Ira, 2, 9, 4. —

To be of opinion that something is or was, = censere, dicere, but implying that the opinion is erroneous or doubtful, usu. in the third pers., sometimes in the second.

To imagine, consider:

est genus hominum qui esse se primos omnium rerum volunt, Nec sunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

semper auget adsentator id quod is cujus ad voluntatem dicitur vult esse magnum,

Cic. Lael. 26, 98:

si quis patricius, si quis—quod illi volunt invidiosius esse—Claudius diceret,

Liv. 6, 40, 13.—

To be of opinion, to hold:

vultis, opinor, nihil esse... in natura praeter ignem,

Cic. N. D. 3, 14, 36:

volunt illi omnes... eadem condicione nasci,

id. Div. 2, 44, 93:

vultis evenire omnia fato,

id. ib. 2, 9, 24:

alteri censent, etc., alteri volunt a rebus fatum omne relegari,

id. Fat. 19, 45:

vultis a dis immortalibus hominibus dispertiri somnia,

id. N. D. 3, 39, 93; id. Tusc. 1, 10, 20; id. Fin. 3, 11, 36; id. Rep. 2, 26, 48:

volunt quidam... iram in pectore moveri effervescente circa cor sanguine,

Sen. Ira, 2, 19, 3.—

To say, assert:

si tam familiaris erat Clodiae quam tu esse vis,

as you say he is, Cic. Cael. 21, 53:

sit sane tanta quanta tu illam esse vis,

id. Or. 1, 55, 23:

ad pastum et ad procreandi voluptatem hoc divinum animal procreatum esse voluerunt: quo nihil mihi videtur esse absurdius,

id. Fin. 2, 13, 40; 2, 17, 55; 2, 42, 131; 2, 46, 142; id. Fat. 18, 41.—With perf. inf.:

Rhodi ego non fui: me vult fuisse,

Cic. Planc. 34, 84.—

To pretend, with perf. inf., both subjects denoting the same person:

unde homines dum se falso terrore coacti Effugisse volunt, etc.,

Lucr. 3, 69 (cf. A. 1. n. supra).—

To mean, with perf. inf.:

utrum scientem vultis contra foedera fecisse, an inscientem?

Cic. Balb. 5, 13.— With pres. inf.:

quam primum istud, quod esse vis?

what do you mean by as soon as possible? Sen. Ep. 117, 24.—

Rarely in the first pers., implying that the opinion is open to discussion:

ut et mihi, quae ego vellem non esse oratoris, concederes,

what according to my opinion is not the orator's province, Cic. Or. 1, 17, 74.—

In partic.

With things as subjects.

Things personified:

ne res publica quidem haec pro se suscipi volet,

would have such things done for it, Cic. Off. 1, 45, 159:

cui tacere grave sit, quod homini facillimum voluerit esse natura,

which nature willed should be easiest for man, Curt. 4, 6, 6: fortuna Q. Metellum... nasci in urbe terrarum principe voluit, fate ordained that, etc., Val. Max. 7, 1, 1: nihil rerum ipsa natura voluit magnum effici cito, it is the law of nature that, etc., Quint. 10, 3, 4:

quid non ingenio voluit natura licere?

what license did nature refuse to genius? Mart. 8, 68, 9:

me sine, quem semper voluit fortuna jacere,

Prop. 1, 6, 25:

hanc me militiam fata subire volunt,

id. 1, 6, 30.—

Of laws, to provide:

duodecim tabulae nocturnum furem... interfici impune voluerunt,

Cic. Mil. 3, 9:

lex duodecim tabularum tignum aedibus junctum... solvi prohibuit, pretiumque ejus dari voluit,

Dig. 46, 3, 98, § 8 fin. (cf. Cic. Div. in Caecil. 6, 21, b. a, infra).—

With perf. pass. inf., to represent a state or result wished for.

The inf. being in full, with esse expressed: si umquam quemquam di immortales voluere esse auxilio adjutum, tum me et Calidorum servatum volunt, if it ever was the will of the gods that any one should be assisted, etc., Plaut. Ps. 4, 1, 1: Corinthum patres vestri, totius Graeciae lumen, exstinctum esse voluerunt, it was their will that Corinth should be ( and remain) destroyed, Cic. Imp. Pomp. 5, 11:

nostri... leges et jura tecta esse voluerunt,

id. Or. 1, 59, 253:

propter eam partem epistulae tuae per quam te et mores tuos purgatos et probatos esse voluisti,

id. Att. 1, 17, 7; id. Fin. 4, 27, 76; id. de Or. 1, 51, 221:

daturum se operam ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,

Liv. 21, 45, 6: for velle redundant in this construction, v. II. A. 2. 3. infra.—With pass. inf. impers.:

sociis maxime lex consultum esse vult,

Cic. Div. in Caecil. 6, 21.—

With ellips. of esse (cf. Quint. 9, 3, 9): perdis me tuis dictis. Cu. Imo, servo et servatum volo, and mean that you should remain saved, Plaut. Curc. 2, 3, 56:

aunt qui volum te conventam,

who want to see you, id. Cist. 4, 2, 39:

eidem homini, si quid recte cura tum velis, mandes,

if you want to have anything done well, id. As. 1, 1, 106:

sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,

id. Capt. prol. 53: id nunc res indicium haeo [p. 2007] facit, quo pacto factum volueris, this shows now why you wished this to be done, Ter. Hec. 4, 1, 31 (cf. Plaut. Stich. 4, 2, 33; id. Aul. 3, 5, 30, II. B. 1, b, and II. B. 3. b. infra): domestica cura te levatum volo, I wish to see you relieved, etc., Cic. Q. Fr. 3, 9, 3:

nulla sedes quo concurrant qui rem publicam defensam velint,

id. Att. 8, 3, 4:

rex celatum voluerat (i. e. donum),

id. Verr. 2, 4, 28, § 64:

Hannibal non Capuam neglectam, neque desertos volebat socios,

Liv. 25, 20, 5; 2, 15, 2; 2, 44, 3; 3, 21, 4; 22, 7, 4;

26, 31, 6: contemptum hominis quem destructum volebat,

Quint. 8, 3, 21:

si te non emptam vellet, emendus erat,

Ov. Am. 1, 8, 34 (so with velle redundant, v. II. A. 1. d., and II. A. 3. infra).—Both subjects denoting the same person:

velle Pompeium se Caesari purgatum,

Caes. B. C. 1, 8.— Esp., with pass. inf. impers.: alicui consultum velle, to take care for or advocate somebody's interests:

liberis consultum volumus propter ipsos,

Cic. Fin. 3, 17, 57:

obliviscere illum aliquando adversario tuo voluisse consultum,

id. Att. 16, 16 C, 10:

quibus tribuni plebis nunc consultum repente volunt,

Liv. 5, 5, 3; so id. 25, 25, 17:

quamquam senatus subventum voluit heredibus,

Dig. 36, 1, 1, § 4; so with dep. part., used passively:

volo amori ejus obsecutum,

Plaut. As. 1, 1, 63.—

With predic. adj., without copula.

The subjects being different (mostly aliquem salvum velle):

si me vivum vis, pater, Ignosce,

if you wish me to live, Ter. Heaut. 5, 5, 7:

ille, si me alienus adfinem volet, Tacebit,

id. Phorm. 4, 1, 16:

ut tu illam salvam magis velis quam ego,

id. Hec. 2, 2, 17; 3, 5, 14:

quoniam ex tota provincia soli sunt qui te salvum velint,

Cic. Verr. 2, 4, 67, § 150:

irent secum extemplo qui rempublicam salvam vellent,

Liv. 22, 53, 7.—

Both subjects denoting the same person (virtually = object infinitive):

in occulto jacebis quom te maxime clarum voles (= clarus esse voles),

when you will most wish to be famous, Plaut. Trin. 3, 2, 38:

volo me patris mei similem,

I wish to be like my father, id. As. 1, 1, 54: ut iste qui se vult dicacem et mehercule est, Appius, who means to be witty, etc., Cic. Or. 2, 60, 246:

qui vero se populares volunt,

who mean to be popular, id. Off. 2, 22, 78:

ut integrum se salvumque velit,

id. Fin. 2, 11, 33:

ut (omne animal) se et salvum in suo genere incolumeque vellet,

id. ib. 4, 8, 19. —

With an inf.-clause understood.

Velle, to wish: utinam hinc abierit in malam crucem! Ad. Ita nos velle aequom est (ita = eum abire, etc.), Plaut. Poen. 4, 1, 5:

stulta es, soror, magis quam volo (i.e. te esse),

id. Pers. 4, 4, 78; id. Trin. 1, 2, 8; 2, 4, 175; id. Stich. 1, 1, 13; id. Ps. 1, 5, 55:

senatum non quod sentiret, sed quod ego vellem decernere,

Cic. Mil. 5, 12:

neque enim facile est ut irascatur cui tu velis judex (= cui tu eum irasci velis),

id. Or. 2, 45, 190; cf. id. Sest. 38, 82.—

Referring to the will of superiors, etc.:

deos credo voluisse, nam ni vellent, non fieret,

Plaut. Aul. 4, 10, 46: jamne abeo? St. Volo (sc. te abire), so I will, id. Cas. 2, 8, 57; cf. id. Mil. 4, 6, 12; id. Merc. 2, 3, 33.—

To mean, intend (v. B. 3.):

acutum etiam illud est cum ex alterius oratione aliud atque ille vult (sc. te excipere),

Cic. Or. 2, 67, 273.—

To require, demand (v B. 7.):

veremur quidem vos, Romani, et, si ita vultis, etiam timemus,

Liv. 39, 37, 17;

and of things as subjects: cadentque vocabula, si volet usus (i. e. ea cadere),

Hor. A. P. 71.—

To be of opinion, will have (v. B. 8.):

ergo ego, inimicus, si ita vultis, homini, amicus esse rei publicae debeo,

Cic. Prov. Cons. 8, 19:

nam illi regi tolerabili, aut, si voltis, etiam amabili, Cyro,

id. Rep. 1, 28, 44; id. Fin. 2, 27, 89; 3, 4, 12; id. Cael. 21, 53; Liv. 21, 10, 7; Quint. 2, 17, 41.—

With ellips. of predic. inf. (v. A. 2. b.): cras de reliquiis nos volo (i. e. cenare), it is my intention that we dine, etc., Plaut. Stich. 3, 2, 40:

volo Varronem (i. e. hos libros habere),

Cic. Att. 13, 25, 3.

With ut, ne, or ut ne.

With ut.

To wish:

volo ut quod jubebo facias,

Plaut. Bacch. 4, 8, 65:

quia enim id maxime volo ut illi istac confugiant,

id. Most. 5, 1, 49:

ut mihi aedes aliquas conducat volo,

id. Merc. 3, 2, 17: hoc prius volo meam rem agere. Th. Quid id est? Ph. Ut mihi hanc despondeas, id. Curc. 5, 2, 71: quid vis, nisi ut maneat Phanium? Ter. Phorm. 2, 2, 8:

velim ut tibi amicus sit,

Cic. Att. 10, 16, 1:

quare id quoque velim... ut sit qui utamur,

id. ib. 11, 11, 2:

maxime vellem, judices, ut P. Sulla... modestiae fructum aliquem percipere potuisset,

id. Sull. 1, 1:

equidem vellem uti pedes haberent (res tuae),

id. Fam. 7, 33, 2:

his ut sit digna puella volo,

Mart. 11, 27, 14.—Both subjects denoting the same person: volueram, inquit, ut quam plurimum tecum essem, Brut. ap. Cic. Att. 13, 38, 1.—

It is the will of, to want, ordain (v. B. 2.):

at ego deos credo voluisse ut apud te me in nervo enicem,

Plaut. Aul. 4, 10, 17: numquid me vis? Le. Ut valeas, id. Cist. 1, 1, 120: numquid vis? Ps. Dormitum ut abeas, id. Ps. 2, 2, 70:

volo ut mihi respondeas,

Cic. Vatin. 6, 14; 7, 17; 7, 18; 9, 21;

12, 29: nuntia Romanis, caelestes ita velle ut mea Roma caput orbis terrarum sit,

Liv. 1, 16, 7.—

To intend, it is the purpose, aim, etc., the two subjects being the same:

id quaerunt, volunt haec ut infecta faciant,

Plaut. Cas. 4, 4, 9.—

With other verbs:

quod peto et volo parentes meos ut commonstres mihi,

Ter. Heaut. 5, 4, 4:

quasi vero aut populus Romanus hoc voluerit, aut senatus tibi hoc mandaverit ut... privares,

Cic. Verr. 2, 3, 19, § 48;

with opto,

id. Imp. Pomp. 16, 48;

with laboro,

Liv. 42, 14, 3;

with aequum censere,

id. 39, 19, 7.—

With ne:

at ne videas velim,

Plaut. Rud. 4, 4, 23:

quid nunc vis? ut opperiare hos sex dies saltem modo, ne illam vendas, neu me perdas, etc.,

id. Ps. 1, 3, 102:

credibile est hoc voluisse legumlatorem, ne auxilia liberorum innocentibus deessent,

intended, Quint. 7, 1, 56.—

With ut ne: quid nunc tibi vis? Mi. Ut quae te cupit, eam ne spernas, Plaut. Mil. 4, 2, 60.

With subjunct. of dependent verb (mostly ante-class.; class. and freq. with velim and vellem; but in Cic. mostly epistolary and colloquial).

To wish:

ergo animum advortas volo,

Plaut. Capt. 2, 3, 23; 2, 3, 28; 2, 3, 70:

volo amet me patrem,

id. As. 1, 1, 63 dub.:

hoc volo agatis,

id. Cist. 1, 1, 83:

ducas volo hodie uxorem,

Ter. And. 2, 3, 14:

quid vis faciam?

Plaut. Merc. 1, 2, 49; Ter. Eun. 5, 8, 24; Plaut. Mil. 2, 3, 64; 2, 3, 65; 2, 6, 65; 3, 3, 3; id. Ps. 4, 1, 17; 4, 7, 19; id. Cas. 2, 3, 56; id. Capt. 1, 2, 12; id. Poen. 3, 2, 16; id. Pers. 2, 4, 23; id. Rud. 5, 2, 45; 5, 3, 58; id. Stich. 5, 2, 21; Ter. Heaut. 4, 6, 14:

volo etiam exquiras quam diligentissime poteris quid Lentulus agat?

Cic. Att. 8, 12, 6:

Othonem vincas volo,

id. ib. 13, 29, 2:

eas litteras volo habeas,

id. ib. 13, 32, 3:

visne igitur videamus quidnam sit, etc.,

id. Rep. 1, 10, 15: visne igitur descendatur ad Lirim? id. Fragm. ap. Macr. S. 6, 4:

volo, inquis, sciat,

Sen. Ben. 2, 10, 2.—